Nieleczona angina – jakie mogą być skutki i powikłania po zaniedbanej chorobie?

Angina bakteryjna i wirusowa

Angina to w zasadzie ostre zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, do którego może dojść w wyniku zakażenia drobnoustrojami. Pierwszym i znacznie częstszym czynnikiem etiologicznym są wirusy, drugim bakterie odpowiedzialne za około 30% zakażeń.

Wirusy wywołujące anginę to:

• rhinowirusy;
• adenowirusy;
• koronawirusy;
• enterowirusy;
• wirus Epsteina-Barr;
• Herpes simple;
• Coxsackie;
• wirus opryszczki.

Bakterie wywołujące anginę to:

• paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A (Streptococcus pyogenes);
• Mycoplasma pneumoniae;
• Chlamydia pneumoniae;
• Neisseria gonorrhoeae.

Angina nie daje objawów patognomonicznych, toteż zarówno przy bakteryjnym, jak i wirusowym zapaleniu gardła pojawia się gorączka oraz ból gardła utrudniający połykanie. Mimo dużego podobieństwa w obrazie klinicznym, możliwe jest rozróżnienie etiologii choroby, co nie wystarcza do rozpoznania paciorkowca, a tym samym podjęcia decyzji o antybiotykoterapii. Niewielka różnica rysuje się w objawach i przebiegu obu angin – wirusową można porównać do przeziębienia, bakteryjną raczej do grypy. O ile ta pierwsza wiąże się ze stanem podgorączkowym, katarem, kaszlem czy zapaleniem spojówek, rozwija się stopniowo i jest schorzeniem samoograniczającym się, o tyle ta druga wywołuje wysoką gorączkę, białawy nalot i wysięk w kryptach migdałków, malinowe zabarwienie błony śluzowej, a jej przebieg jest nagły, gwałtowny i wymagający antybiotykoterapii.

Czytaj również: Ostre zapalenie gardła – przyczyny, objawy, leczenie

Skutki niewłaściwie leczonej i nieleczonej anginy

Nieleczona angina, tak samo jak leczona w nieodpowiedni sposób, grozi nawrotem choroby oraz zwiększa ryzyko pojawienia się niebezpiecznych i niejednokrotnie trudnych do wyleczenia powikłań. Zaniedbanie ostrego zapalenia gardła, niezależnie od jego przyczyny, często skutkuje wystąpieniem schorzeń ropnych, powstałych w wyniku zapalenia osłabionej części danego układu – ucha, płuc, krtani, zatok. Tego typu powikłania określane są jako wczesne, co oznacza, że następują w krótkim czasie po inkubacji anginy. Natomiast wśród powikłań późnych, pojawiających się nawet po upływie 30 dni od pierwotnego zakażenia, znajdują się zaburzenia pracy różnych ważnych narządów, jak choćby serca czy nerek.

Chociaż groźne dla zdrowia skutki nieleczonej anginy zdarzają się raczej rzadko, nie należy ich lekceważyć. Leczenie anginy jest relatywnie proste – infekcje wirusowe mijają samoistnie i mogą być wspierane terapią objawową (środkami przeciwbólowymi, lekami przeciwgorączkowymi, tabletkami do ssania), a zakażenia bakteryjne są skutecznie eliminowane przez antybiotykoterapię (głównie penicylinę). Warto jednak zaznaczyć, że aby ustrzec się przed powikłaniami i nawrotem choroby, należy zadbać o to, by w jej trakcie prowadzić oszczędny tryb życia, całkowicie wyleczyć wszystkie dolegliwości, a antybiotyki przyjmować według zaleceń lekarza, nawet jeśli wcześniej nastąpi radykalna poprawa stanu zdrowia!

Ropne powikłania anginy

Ropień okołomigdałkowy

Ropień okołomigdałkowy należy obecnie do najczęstszych powikłań anginy. W wyniku nieleczonego zakażenia bakteryjnego chorobotwórcze drobnoustroje rozprzestrzeniają się na obszar między torebką migdałka i powięzią mięśni ściany gardła, wywołując stan zapalny, którego skutkiem jest pojawienie się ropnia i wysokiej gorączki. Charakterystycznym objawem jest jednostronny ból twarzy, promieniujący w stronę ucha, oraz powiększenie węzłów chłonnych w okolicy kąta żuchwy. Inne symptomy to szczękościsk i/lub stłumienie głosu. Ropień okołomigdałkowy wymaga natychmiastowego leczenia, jego bagatelizowanie jest groźne nie tylko dla zdrowia, lecz także życia.

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego to jeden z najczęściej występujących skutków nieleczonej anginy. Zapalenie objawia się silnym, pulsującym bólem ucha, szczególnie dotkliwym w nocy, uczuciem pełności w uchu, pojawieniem się wysięku z błony bębenkowej, niedosłuchem, a także gorączką. Leczenie tej choroby musi zacząć się od wizyty u laryngologa i badania otoskopowego, które ujawni obecność i nasilenie stanu zapalnego. W terapii początkowo stosowane są środki doraźne, a antybiotyk jest wprowadzany dopiero, gdy po 2 dobach nie następuje poprawa.

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok po anginie jest o tyle niebezpieczne, że w początkowej fazie może być niezauważalne. Pierwsze oznaki zapalenia zatok to ból głowy nasilający się nad ranem, wieczorem oraz w trakcie pochylania się, uczucie wzrostu ciśnienia, ucisku, ostry nieżyt nosa, pojawienie się ropnej wydzieliny o żółtym, a nawet zielonym zabarwieniu. Leczenie zapalenia zatok ogranicza się do terapii objawowej. Dużą ulgę może przynieść nebulizacja. Poleca się wykonywanie inhalacji z roztworu soli fizjologicznej, hipertonicznej bądź kwasu hialuronowego. Obecnie w leczeniu zatok coraz częściej przepisuje się leki sterydowe. Antybiotykoterapia wdrażana jest przy znacznym nasileniu dolegliwości.

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc to poważna choroba, która może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni. Jest to schorzenie szczególnie niebezpieczne dla najmłodszych. Wiele dzieci ze zdiagnozowanym zapaleniem płuc trafia do szpitala. Charakterystycznymi objawami są wysoka gorączka przekraczająca 38 stopni C, dreszcze, potliwość, mokry kaszel, któremu towarzyszy ból w klatce piersiowej, męczliwość, duże osłabienie, tachykardia. Niejednokrotnie zdarza się, że zapalenie płuc przebiega bezobjawowo, dając się poznać jedynie po kaszlu i zmianach osłuchowych. Diagnozuje się je w badaniu fizykalnym i/lub obrazowym (RTG), czasem w rozpoznaniu pomocna jest tomografia komputerowa. Leczenie zapalenia płuc oznacza podjęcie antybiotykoterapii, a lekiem pierwszego rzutu jest amoksycylina.

Zapalenie szyjnych węzłów chłonnych

Kolejnym powikłaniem niedoleczonej czy też nieleczonej anginy może być zapalenie szyjnych węzłów chłonnych. Głównym objawem jest tu tkliwość i powiększenie węzłów chłonnych szyi, wywołujące ból, mogący intensyfikować się podczas wkładania ciasnej odzieży bądź połykania pokarmów. Symptom ten bywa często niezauważalny, ponieważ węzły chłonne jako element układu immunologicznego znajdują się pod skórą. Najczęściej stosowanym sposobem leczenia jest antybiotykoterapia, zwalczająca nie tylko stan zapalny, lecz także źródło infekcji. Dodatkowo zaleca się stosowanie środków przeciwzapalnych, zmniejszających obrzęk i łagodzących ból.

Zapalenie wsierdzia

Zapalenie wsierdzia oznacza, że stan zapalny objął powierzchnię błony jam serca i zastawki, a także obszerne naczynia krwionośne klatki piersiowej. To jedno z groźniejszych powikłań anginy, które może doprowadzić nawet do niewydolności serca, zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego czy sepsy. W początkowym stadium choroby pojawiają się objawy ogólne, typowe dla wystąpienia stanu zapalnego (bóle głowy, mięśniowo-stawowe, klatki piersiowej, pleców, gorączka, osłabienie, utrata łaknienia). O wiele bardziej wyraźne symptomy występują dopiero, gdy spory obszar serca zostanie objęty zakażeniem. Jeśli stan zapalny objął prawą stronę narządu, wówczas pojawią się oznaki przypominające zapalenie płuc. Natomiast w zakażeniu lewostronnym serca dominujące są objawy ze strony układu krążenia oraz wybroczyny na skórze. Diagnostyka zapalenia wsierdzia jest dość złożona i obejmuje posiew z krwi oraz echokardiografię (EKG). Leczenie tej choroby wymaga hospitalizacji i wiąże się z długotrwałą antybiotykoterapią.

Zobacz też: Powikłania anginy

Nieropne powikłania anginy

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna (łac. morbus rheumaticus) jest w około 3% skutkiem nieleczonej anginy bakteryjnej, bo w głównej mierze za jej wywołanie odpowiadają paciorkowce ropotwórcze. To choroba szczególnie często występująca u dzieci. Szczyt zachorowań przypada między 10. a 12. rokiem życia. Gorączka reumatyczna jest bardzo niebezpieczna. Jak pokazują statystyki, to najczęstsza przyczyna wystąpienia nabytych wad serca u dzieci i młodzieży. Morbus rheumaticus to choroba autoimmunologiczna, atakująca cały organizm. Rozpoczyna się od zmian zapalnych w tkance łącznej serca i naczyń krwionośnych, na których pojawiają się tzw. guzki Aschoffa. Wiąże się z bardzo nasilonym bólem stawów, pląsawicą Sydenhama, rumieniem brzeżnym i zapaleniem serca. Leczenie gorączki reumatycznej polega na podaniu antybiotyku skutecznie eliminującego szczepy paciorkowca beta-hemolizującego.

Popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (OKZN) również powstaje w następstwie zakażenia bakteryjnegowywołanego paciorkowcem ropotwórczym. Niekiedy za OKZN odpowiedzialne są także inne drobnoustroje (gronkowce, Salmonella, wirusy różyczki, ospy wietrznej, ECHO, Coxsackie i in.). Jest to choroba samoograniczająca się, której przebieg określany jest jako ciężki. Może występować bezobjawowo lub wiązać się z wieloma poważnymi symptomami, a nawet zespołem nefrytycznym i niewydolnością nerek. W wyniku stanu zapalnego nerek dochodzi do obrzęków, problemów z oddawaniem moczu, który przybiera brunatno-czerwony odcień, wzrostu ciśnienia tętniczego, a także ogólnego osłabienia. Kłębuszkowe zapalenie nerek leczy się antybiotykiem, ponadto zaleca się stosowanie leków moczopędnych i obniżających ciśnienie tętnicze. W terapii należy przejść na lekkostrawną dietę, ograniczającą spożycie białka i soli.

Sprawdź: Co sprzyja infekcjom gardła w okresie letnim?