Ropień okołomigdałkowy – przyczyny, objawy i leczenie

Ropień okołomigdałkowy – przyczyny

Ropniem okołomigdałkowym nazywamy zbiornik ropy, który znajduje się w przestrzeni okołomigdałkowej (pomiędzy boczną ścianą gardła a torebką otaczającą migdałek). Stanowi najczęściej powikłanie po anginie ropnej, czyli zakażeniu gardła wywoływanym zwykle przez paciorkowce ß-hemolizujące grupy A (rzadziej inne bakterie). Badania podkreślają, że przyczyną choroby mogą również być bakterie beztlenowe. To przydatna informacja, gdyż beztlenowa flora bakteryjna wymaga zazwyczaj stosowania innych antybiotyków.

Należy też podkreślić, że w niektórych przypadkach wystąpienie ropnia nie jest poprzedzone infekcją gardła. Uznaje się wówczas, że jest skutkiem infekcji toczącej się w obrębie gruczołów ślinowych, które są zlokalizowane za migdałkami.

Angina jest powszechna przede wszystkim w wieku dziecięcym. Zaś na wystąpienie ropnia okołomigdałkowego szczególnie narażeni są młodzi dorośli. Stwierdza się go przede wszystkim pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Wśród czynników ryzyka zwiększających ryzyko zachorowania można wymienić: palenie tytoniu, przewlekłe zapalenie gardła oraz nieleczone choroby zębów i dziąseł.

Objawy ropnia okołomigdałkowego

Pojawieniu się ropnia towarzyszą symptomy niespecyficzne, jak zaczerwienienie, obrzęk i ból gardła, które mogą wiązać się z toczącym się już stanem zapalnym migdałków. Jeżeli w trakcie terapii nie dochodzi do poprawy, a trwająca infekcja nasila się, można podejrzewać pojawienie się ropnia okołomigdałkowego. Zazwyczaj występują wówczas następujące objawy:

• gorączka,
• dreszcze,
• problemy z przełykaniem (nawet śliny),
• szczękościsk (trudności z całkowitym otwarciem ust),
• nieprzyjemny zapach z ust (za który odpowiada zbierająca się ropa),
• obrzęk strony, po której rozwija się ropień (opuchlizna twarzy, żuchwy, szyi, powiększone są także znajdujące się po tej stronie węzły chłonne),
• ból głowy, ból ucha,
• zmiana w brzmieniu głosu (staje się stłumiony, określa się go jako „kluskowaty”).
• powiększenie migdałka podniebiennego po stronie ropnia

Ropień okołomigdałkowy – diagnostyka

Laryngolog stawia diagnozę na podstawie wywiadu oraz badania chorego. Poza leczeniem antybiotykiem, często wykonuje się nakłucie zmiany (aspiracja materiału przy użyciu igły i strzykawki), co pozwala upewnić się, że zawiera treść ropną. Podczas tego zabiegu możliwe jest pobranie materiału do dodatkowych badań bakteriologicznych. Badania przeprowadza się w celu sprawdzenia, jaki patogen odpowiada za powstanie ropnia.

Posiewy ropy, które weryfikują, czy dane bakterie należą do grupy beztlenowców, trwają około 10 dni. Łatwo zatem wywnioskować, że będą przydatne głównie w leczeniu przypadków nawracających lub u osób z obniżoną odpornością (np. pacjentów chorych na cukrzycę). Jeśli zaś chodzi o stany nagłe, w ich przebiegu nie ma zwykle czasu na tak długie oczekiwanie – antybiotyk musi zostać podany od razu.

W przypadku bardzo dużych ropni okołomigdałkowych, uciskających sąsiednie struktury, można zlecić badania obrazowe. Zwykle to USG wewnątrzustne lub tomografia komputerowa, które pozwalają dokładnie ocenić stopień zaawansowania i rozległość zmiany.

Leczenie ropnia okołomigdałkowego

Powinno się natychmiast rozpocząć antybiotykoterapię. Przede wszystkim pacjentom podaje się doustną penicylinę, która niszczy bakterie tlenowe. Ponadto w celu zapewnienia skutecznej terapii przeciwko bakteriom beztlenowym – dodatkowo podaje się metronidazol.

Alternatywnie stosujemy klindamycynę.

W wielu przypadkach antybiotykoterapia nie jest wystarczającą metodą leczenia ropni okołomigdałkowych. Dlatego często, już jako pierwszą formę terapii, proponuje się leczenie chirurgiczne. Wiąże się ono z opróżnieniem zbiornika z ropnej treści, co można osiągnąć na trzy sposoby.

Pierwszym jest „wyciągnięcie” treści ropnej przy pomocy strzykawki zaopatrzonej w igłę. Drugim, nacięcie zmiany z drenażem (tj. jednoczesne odprowadzanie ropy poza organizm) – najczęściej w znieczuleniem miejscowym, ale nie jest wykluczone zastosowanie krótkotrwałego znieczulenia ogólnego (np. u dzieci). Trzecim, natychmiastowa tonsilektomia. Jest to całkowite usunięcie migdałka podniebiennego razem z torebką, która go otacza. Co ważne, usuwanie migdałków nie jest zabiegiem odbywającym się tylko w trybie pilnym. Może być to interwencja planowana, zwłaszcza w sytuacji nawracających ropni okołomigdałkowych, nawracających angin ropnych czy też przewlekłego zapalenia migdałków.

Po zastosowaniu odpowiedniego leczenia chirurgicznego podaje się także antybiotyk, który ma za zadanie zapobiec powikłaniom. Istnieje ryzyko pojawienia się np. zapalenia otaczających tkanek lub posocznicy.

Ropień okołomigdałkowy – jak mu zapobiegać?

Jeśli jesteśmy w trakcie leczenia anginy paciorkowcowej, powinniśmy sprawdzać, czy prowadzona antybiotykoterapia działa oraz czy nie pojawiają się dodatkowe, niepokojące nas objawy.

Nawet jeżeli antybiotykoterapia będzie bardzo skuteczna i szybko usunie nieprzyjemne dolegliwości, nie odstawiajmy leku wcześniej niż zalecił to lekarz! Terapia antybiotykowa musi być przeprowadzona do końca, aby zmniejszyć ryzyko nawrotów patologicznych zmian – także ropnia okołomigdałkowego.

Co jeszcze warto wiedzieć o ropniu okołomigdałkowym?

• Dodatkowe czynniki mogące wpływać na wystąpienie ropnia to palenie papierosów, chorobowe zmiany zębów i dziąseł.
• Najczęściej ropień okołomigdałkowy jest zmianą jednostronną.
• Znacznie częściej występuje u dorosłych niż dzieci (najmłodsi stanowią mniej niż ⅕ przypadków).
• Nawroty daje około 10 proc. wszystkich ropni okołomigdałkowych.
• Zmiany mogą powodować znaczne utrudnienia w przełykaniu, dlatego może dojść do odwodnienia i konieczności dożylnego podawania płynów.

Sprawdź:Różnice między mononukleozą a anginą

• Zagólski, O., Gajda, M., Flora bakteryjna ropni okołomigdałkowych, Przegląd Lekarski 2007: 64 (9), s. 545-548 [dostęp: 16.07.2019]
• Zagólski, O., Gajda, M., Rola beztlenowej flory bakteryjnej w powstawaniu ropni okołomigdałkowych, Polski Merkuriusz Lekarski, 2008, XXIV, 140, s. 146-148 [dostęp: 16.07.2019]