Angina paciorkowcowa – objawy, diagnostyka, leczenie

Angina paciorkowcowa – jak i kiedy dochodzi do zakażenia?

W większości przypadków zapalenie gardła i migdałków podniebiennych ma etiologię wirusową, zdecydowanie rzadziej zdarza się, że choroba jest wynikiem zakażenia bakteryjnego. Statystyki pokazują, że choroby górnych dróg oddechowych o podłożu bakteryjnym dotyczą nie więcej niż 15% zachorowań u dzieci i 5% u dorosłych. Najczęstszą przyczyną wystąpienia anginy paciorkowcowejsą paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A. Natomiast objawy anginy bakteryjnej w niewielkim stopniu wywołane są działaniem innych chorobotwórczych drobnoustrojów, jak Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae, bakterie beztlenowe.

Paciorkowiec typu A, często powodujący nasilone zmiany ropne w obrębie gardła i jamy ustnej, bywa nazywany paciorkowcem ropotwórczym. Stąd też wzięło się popularne określenie tej choroby ,,angina ropna”.

Do zakażenia anginą paciorkowcową najczęściej dochodzi w bezpośrednim kontakcie z osobą chorą. Bakterie mogą przedostać się do zdrowego organizmu drogą kropelkową lub pokarmową. Poza tym, że są wydalane przez chorego w trakcie kichania, kaszlu czy nawet mówienia, mogą również zaatakować w wyniku aktywacji zakażenia u nosiciela.

Zobacz: Przewlekłe zapalenie gardła

Jakie są objawy anginy paciorkowcowej?

Charakterystyczny dla anginy paciorkowcowej jest nagły początek. Wysoka gorączka i silny ból gardła pojawiają się niespodziewanie, bez wcześniejszych oznak wskazujących na początek infekcji. Częstym objawem anginy są trudności z przełykaniem pokarmów a nawet śliny. Są one spowodowane znacznym obrzękiem migdałków podniebiennych. Migdałki są powiększone, rozpulchnione, zaczerwienione, w kryptach pojawiają się ropne naloty. Kolejny częsty objaw to powiększenie i tkliwość podżuchwowych węzłów chłonnych.

Angina paciorkowcowa u dzieci może również dawać objawy ze strony przewodu pokarmowego – ból brzucha, biegunkę, nudności, wymioty. Choroba jest bardzo uciążliwa, szczególnie dla małych dzieci. Temperatura przekraczająca 38 stopni C znacznie osłabia młody organizm. Problemy w przełykaniu, a często nawet poruszaniu żuchwą powodują utratę apetytu. Pojawiająca się także niechęć do picia grozi odwodnieniem. Angina paciorkowcowa rzadko wywołuje objawy charakterystyczne dla infekcji wirusowych, takie jak: katar, kaszel, chrypka, łzawienie oczu czy bóle mięśniowo-stawowe. Jednak u dzieci zdarzają się zaburzenia drożności nosa i problemy w oddychaniu nasilone w trakcie snu.

Objawy anginy paciorkowcowej pojawiają się nagle i są to:

• wysoka gorączka;
• silny ból gardła utrudniający przełykanie;
• zaczerwienienie i obrzęk gardła;
• zmiany ropne;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• możliwe objawy ze strony układu pokarmowego, zwłaszcza u dzieci;
• możliwe problemy w oddychaniu;
• rzadko występują: katar, kaszel, chrypka, zapalenie spojówek, dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe.

Sprawdź: Pieczenie w gardle – objaw chorobowy

Jak diagnozować anginę bakteryjną?

Objawy anginy mogą wskazywać zarówno na zakażenie wirusowe, jak i bakteryjne, dlatego ważne jest postawienie trafnej diagnozy. Właściwe rozpoznanie jest kluczowe, ponieważ od niego zależy sposób leczenia. Choroby wirusowe zwalcza się inaczej niż te o podłożu bakteryjnym. O ile w pierwszym przypadku nie istnieje leczenie przyczynowe, gdyż na rhino- i adenowirusy (najczęściej odpowiedzialne za ostre zapalenie gardła) nie ma leku, o tyle jest ono możliwe w drugim.

Anginę paciorkowcową leczymy za pomocą antybiotykoterapii. Szczepy S. pyogenes są wrażliwe między innymi na penicylinę. Jednak, aby doszło do przepisania antybiotyku, konieczne jest właściwe rozpoznanie. Bywa, że nie jest możliwe postawienie rozpoznania na podstawie obrazu klinicznego oraz użycia skal służących do diagnozowania zakażenia paciorkowcami (skala Centora/McIsaaca).

Wówczas, jeśli obraz kliniczny nie jest miarodajny, zaleca się wykonanie dodatkowych badań.

Jak rozpoznać anginę paciorkowcową? Najczęściej stosuje się szybki test, do którego wykonania wystarczy pobranie wymazu z gardła. Test ten daje wynik już w trakcie wizyty lekarskiej. Można wykonać również tradycyjny posiew wymazu z gardła i migdałków, którego wynik jest dostępny dopiero po co najmniej dobie.

Na czym polega leczenie anginy paciorkowcowej?

Antybiotykiem pierwszego rzutu w leczeniu anginy paciorkowcowej jest fenyloksymetylopenicylina, na którą bakterie ropotwórcze są w większości przypadków wrażliwe. Zastosowanie antybiotykoterapii umożliwia zwalczenie przyczyny choroby oraz pozwala złagodzić objawy, a nawet przyspieszyć ich ustąpienie. Ponadto, antybiotyki minimalizują ryzyko wystąpienia groźnych dla zdrowia powikłań oraz skracają okres zakaźności do 24 godzin.

Poza antybiotykoterapią w leczeniu anginy bakteryjnej stosuje się terapię objawową, mającą złagodzić uciążliwy charakter tej infekcji. Zaleca się: spożywanie dużych ilości obojętnych płynów, leki z grupy OTC o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączowym (paracetamol i ibuprofen) oraz preparaty wspierające regenerację błony śluzowej gardła (np. preparaty na bazie benzydaminy).

Leczenie anginy paciorkowcowej penicyliną powinno trwać 10 dni i nie może być skrócone, nawet w przypadku wcześniejszego ustąpienia objawów. Od rozpoczęcia farmakoterapii gorączka powinna minąć w przeciągu maksymalnie 3 dni, a ból gardła ustąpić na przestrzeni tygodnia. Bagatelizowanie objawów anginy i niestosowanie się do zaleceń może przyczynić się do dłuższego i cięższego przebiegu choroby.

Pomimo leczenia zdarza się występowania nawrotów choroby, a także powikłań: ropnia okołomigdałkowego, zapalenia zatok lub ucha środkowego.

Należy pamiętać, że angina jest chorobą zakaźną, która zagraża choremu oraz innym osobom mającym z nim kontakt. Zaleca się izolację chorego przez pierwsze 24h skutecznej antybiotykoterapii.

Czytaj również: Czym i jak płukać gardło?

• „Interna Szczeklika 2018” pod red. dr n. med. P. Gajewskiego, Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), s.681-684

• M. Dziekiewicz, A. Radzikowski, Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, ,,Pediatria i Medycyna Rodzinna”, s. 141-149, 02.12. 2016 [dostęp 01.04.2019] [w:] ,,Polish Scientific Journals Database”. http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-3ec9900f-b66d-48da-9f73-776810378846