Kaszel mokry – jakie są jego rodzaje i sposoby leczenia?

Przyczyny kaszlu mokrego – na co może wskazywać?

Występowanie kaszlu, niezależnie od charakteru, najczęściej wiąże się z infekcjami układu oddechowego, np. krtani, oskrzeli lub płuc. Kaszel suchy – w przebiegu którego nie pojawia się wydzielina – może być także objawem astmy lub chorób śródmiąższowych płuc. Bywa również objawem niewydolności serca lub skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków.

Przyczynami kaszlu mokrego, oprócz infekcji, mogą z kolei okazać się:

• przewlekła obturacyjna choroba płuc (występująca przede wszystkim u palaczy),
• astma,
• rozstrzenie oskrzeli,
• zespół nieruchomych rzęsek,
• mukowiscydoza
• i inne.

Rodzaj odkrztuszanej wydzieliny w kaszlu mokrym – o czym świadczy?

Charakter odkrztuszanej wydzieliny może ułatwiać postawienie diagnozy. Warto przyjrzeć się następującym objawom:

• gęsta, śluzowa i lepka wydzielina – może pojawiać się u chorych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc; kaszel ma wtedy szczególne nasilenie w godzinach porannych;
• ropna, gęsta, żółtawa wydzielina, często o nieprzyjemnym zapachu – można podejrzewać nadkażenie bakteryjne i konieczność włączenia antybiotykoterapii;
• plwocina z krwią – to wskazanie do natychmiastowej wizyty u lekarza. Może świadczyć o gruźlicy lub być pierwszym objawem nie tylko nowotworów płuc, lecz także zagrażającej życiu zatorowości płucnej.

Leczenie kaszlu mokrego

Zaleganie wydzieliny jest wywoływane stanem zapalnym, u którego podłoża leżą przede wszystkim wspomniane już wyżej infekcje. Jeśli chcemy przyjrzeć się bliżej mechanizmom stojącym za owym zaleganiem, musimy wspomnieć o nieprawidłowościach w pracy nabłonka rzęskowego i zwiększonym wydzielaniu mucyn (białka, które m.in. nadają lepkość ślinie). Co istotne, podstawowym sposobem walki z kaszlem mokrym jest usunięcie nadmiaru opisanej tu wydzieliny. Pomagają w tym leki mukoaktywne, czyli stymulujące oczyszczanie dróg oddechowych. Nie jest to jednolita grupa preparatów, bo różne mogą być mechanizmy ich działania:

• środki sekretolityczne – inaczej nazywane wykrztuśnymi; działają na wydzielinę nawadniająco, zmniejszają jej lepkość, co ułatwia pozbywanie się jej z dróg oddechowych. Mogą też podrażniać nerw błędny i tym samym pobudzać usuwanie wydzieliny na drodze odruchowej (wywołują kaszel). Podobnie działa sól hipertoniczna;
• mukoregulatory – jak sama nazwa wskazuje, regulują wydzielanie śluzu, co pozwala przywrócić odpowiednią ilość oraz skład wydzieliny.
• leki mukolityczne – zmniejszają lepkość wydzieliny, dzięki temu łatwiej ją wykrztusić. Przykładem takiego leku jest erdosteina. Badania wskazują, że skraca czas trwania kaszlu mokrego, wykazuje też działanie przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne.
• leki mukokinetyczne – stymulują transport śluzowo-rzęskowy, dzięki temu wydzielina łatwiej jest usuwana z dróg oddechowych.

Różnice w leczeniu kaszlu mokrego i suchego

Należy pamiętać, że istnieją istotne różnice w leczeniu kaszlu mokrego i suchego. W pierwszym przypadku głównym celem jest usunięcie wydzieliny z dróg oddechowych, zaś w przypadku kaszlu suchego stosowane leki zwykle mają za zadanie hamować odruch kaszlowy. Dlatego środków aplikowanych w leczeniu kaszlu suchego nie należy stosować w przypadku kaszlu produktywnego. Mogłyby to prowadzić do zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, co sprzyja nadkażeniom bakteryjnym i może prowadzić do rozwoju poważnych stanów zapalnych.

Jak pozbyć się kaszlu – domowe sposoby

W kaszlu mokrym należy dążyć do usunięcia wydzieliny z dróg oddechowych. Można to osiągnąć poprzez nawilżanie dróg oddechowych, np. inhalacjami 0,9% roztworu chlorku sodu oraz zabiegami ułatwiającymi usuwanie wydzieliny, takimi jak oklepywanie.

Należy pamiętać także o odpowiednim nawadnianiu chorego (minimum 2-2,5 l płynów na dobę) oraz nawilżaniu powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa osoba chora. Optymalny dla naszych organizmów poziom wilgotności wynosi 45-65 proc. (na przesuszenie szczególnie wpływa klimatyzacja oraz ogrzewanie). Ma to duże znaczenie dla nawilżenia śluzówki układu oddechowego. Warto zainwestować w nawilżacze powietrza, pamiętać o regularnym wietrzeniu pomieszczeń lub stosować domowe metody, np. rozwieszanie mokrych ręczników na kaloryferach czy umieszczanie obok nich naczynia wypełnionego wodą. W nawilżaniu błon śluzowych układu oddechowego może pomóc także nebulizacja z soli fizjologicznej.

Walkę z kaszlem mokrym mogą również wesprzeć następujące produkty:

• Tymianek – wykazuje liczne działania wspierające układ oddechowy. Działa m.in. antybakteryjnie, rozkurczająco oraz mukoaktywnie. Niektóre badania wskazują, że skraca czas trwania kaszlu. Można stosować go np. w formie inhalacji – wdychamy napar zrobiony z zioła; można powtórzyć 3-4 razy dziennie.

• Miód – wykazuje liczne właściwości prozdrowotne, np. przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, łagodzące podrażnienia, immunostymulujące, lecz, co w tym przypadku najważniejsze, także wykrztuśne. Miód można podać pod postacią roztworu z wodą, przy czym należy pamiętać, aby nie rozpuszczać go w zbyt gorącym płynie (maksymalnie 40 °C; wyższa temperatura niweluje walory prozdrowotne). Miodu nie powinny spożywać dzieci mające mniej niż 1 rok.

• Bez czarny – to roślina, z której susz dostaniemy zarówno w aptekach, sklepach zielarskich, jak i niektórych sklepach spożywczych. Możemy przygotować go w formie herbatki, inhalacji czy płukanki na gardło, co jest szczególnie pomocne w czasie walki z przeziębieniem lub grypą. Bez czarny wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, stymuluje odporność. Łagodzi też kaszel, m.in. dzięki zawartości flawonoidów, których działanie skutkuje rozkurczem mięśni gładkich i tym samym łatwiejszym odkrztuszaniem.

Zobacz również: Zapalenie płuc – przyczyny, objawy, leczenie