Przeziębienie – leczenie, objawy, jak długo trwa?

Bezpośrednią przyczyną wystąpienia objawów przeziębienia jest osłabienie mechanizmów obronnych organizmu i przedostanie się najczęściej rhino- lub adenowirusów do nosogardzieli. Tam chorobotwórcze drobnoustroje rozmnażają się, a poprzez penetrację błon śluzowych wywołują stan zapalny i zakażenie. Symptomy infekcji wirusowych mogą przybierać różne natężenie i ustępują zwykle w przeciągu tygodnia. Jednak, jeśli nawet nie są zbyt uciążliwe, nie warto ich bagatelizować. Włączenie odpowiedniego leczenia zmniejsza ryzyko wystąpienia takich groźnych powikłań, jak grypa, zapalenie zatok, oskrzeli, a nawet płuc.

Skąd bierze się przeziębienie organizmu?

Przeziębienie jest infekcją wirusową organizmu, do której dochodzi w wyniku zaatakowania osłabionego organizmu przez chorobotwórcze drobnoustroje. Dotychczas odkryto około 200 typów wirusów odpowiedzialnych za objawy przeziębienia. Najczęściej, bo nawet w 50%, chorobę mogą aktywować rhinowirusy, które idealne warunki do rozmnażania znajdują właśnie w błonie śluzowej nosogardzieli, gdzie panuje temperatura wynosząca jakieś 33-34 stopnie C. W dalszej kolejności wektorem infekcji mogą być koronawirusy, wirus RS, adeno- i enterowirusy.

Skąd bierze się przeziębienie? Do zakażenia może dojść na dwa sposoby:

• drogą kropelkową, tak więc w bezpośrednim kontakcie z osobą zarażoną. Chory, kaszląc, kichając, a nawet mówiąc, rozpyla w powietrzu zarazki, które bez problemu odnajdują nowy teren do żerowania;
• drogą pokarmową, czyli w wyniku dotykania rzeczy należących do chorego. Niektóre wirusy są bardzo odporne i mogą utrzymywać się na przedmiotach codziennego użytku do kilku godzin.

W Polsce szczyt zachorowań na infekcje wirusowe przypada w okresach tzw. obniżonej odporności. Pojawia się ona najczęściej w czasie przedwiośnia oraz na przełomie jesieni i zimy, aczkolwiek nie wyklucza to możliwości pojawienia się przeziębienia latem, które nazywane jest chorobą biurową. Przeciętnie w ciągu roku z powodu wirusów dorosły Polak choruje od 2 do 4 razy. Znacznie częściej zapadają na przeziębienie dzieci, seniorzy oraz kobiety spodziewające się dziecka, czyli osoby, których system odpornościowy z jakichś przyczyn został osłabiony. Przedszkolacy i uczniowie mogą borykać się z objawami infekcji górnych dróg oddechowych trzy razy częściej niż dorośli, a więc nawet raz na miesiąc.

Mimo tego, że przeziębienie jest bardzo powszechnie występującą chorobą całej populacji, zauważa się, że wraz z wiekiem częstotliwość jego występowania maleje, zapewne w wyniku tego, że układ immunologiczny posiada swoistą pamięć, dzięki której uczy się odpowiednio reagować na poszczególne odmiany wirusów.

Jakie objawy wywołuje przeziębienie wirusowe?

Przeziębienie objawia się wówczas, kiedy mechanizmy obronne organizmu zawodzą i pozwalają rozmnażać się wirusom osiadłym na błonach śluzowych nosogardzieli. Pierwsze symptomy infekcji to nic innego, jak włączenie ostatnich rezerw obrony układu immunologicznego. Stan podgorączkowy lub gorączka to celowe podniesienie przez organizm temperatury ciała, mające na celu zwiększenie produkcji leukocytów i namnażanie się przeciwciał koniecznych do zwalczania chorobotwórczych drobnoustrojów. Zaczerwienienie, obrzęk i ból gardła a także nieżyt nosa to rodzaj alarmu wysyłanego przez organizm. System odpornościowy, aktywując lokalnie stan zapalny, daje sygnał, że błony śluzowe zostały zaatakowane. Z kolei katar i kaszel to pierwsza linia obrony, mająca skutecznie usunąć z organizmu szkodliwe mikroorganizmy.

Przeziębienie wirusowe objawia się:

• niewysoką gorączką lub stanem podgorączkowym;
• dreszczami towarzyszącymi podniesionej temperaturze ciała;
• zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem gardła;
• nieżytem nosa;
• katarem;
• kaszlem;
• chrypką;
• bólem mięśni i stawów;
• uczuciem ogólnego rozbicia;
• znacznym osłabieniem.

Zobacz również: Przeziębienie latem – objawy, przyczyny, leczenie

Jak przebiega i ile trwa przeziębienie wirusowe?

Przeziębienie wirusowe trwa przeciętnie około tygodnia, jednak jego objawy, z wyjątkiem kaszlu, nie powinny utrzymywać się dłużej niż 14 dni. Jednak to, jak długo trwa przeziębienie, uzależnione jest od wielu czynników, w tym intensyfikacji objawów, momentu rozpoczęcia leczenia, skuteczności terapii, a także indywidualnych predyspozycji chorego.

Przebieg przeziębienia dzieli się na trzy fazy, w trakcie których zmienia się nasilenie jego symptomów.

• Faza naczyniowa trwa do 4 dni. W jej trakcie pojawiają się objawy świadczące o działaniu mechanizmów obronnych organizmu. To właśnie w pierwszej fazie infekcji występuje podwyższona temperatura, dreszcze, pieczenie w gardle, chrypka, zmiany w obrębie śluzówki (obrzęk, zaczerwienienie).
• Faza komórkowa utrzymuje się przez mniej więcej 7 dni. Wówczas następuje znaczne osłabienie organizmu, uczucie rozbicia, zmęczenia. Kaszel suchy może zmienić się w mokry, z kolei wydzielina z nosa może gęstnieć i przybrać ropną, żółtą (bądź zieloną) barwę – co ewidentnie potwierdzi infekcję wirusową. Na skutek obrzęku śluzówki niejednokrotnie dochodzi do upośledzenia zmysłu słuchu, smaku i węchu.
• Faza powikłań pojawia się po około 14 dniach i oznacza wystąpienie nadkażenia bakteryjnego najczęściej w okolicy ucha, zatok, oskrzeli i płuc.

Jak leczyć przeziębienie?

Przeziębienie leczy się wyłącznie w sposób objawowy. Mimo tego, że taka terapia nie wpływa na skrócenie czasu trwania choroby, to może znacząco złagodzić jej uciążliwy charakter. Nagminnie zdarza się jednak, że pacjent przychodzący do przychodni z objawami infekcji górnych dróg oddechowych, wychodzi z receptą na antybiotyk. Stosowanie antybiotykoterapii w przypadku infekcji o etiologii wirusowej jest błędne z założenia, ponieważ tego typu leki są stworzone do leczenia zakażeń bakteryjnych. Innymi słowy, antybiotyki nie zwalczają wirusów! A co więcej, naukowcy wciąż nie odnaleźli leków skutecznie działających na przyczynę, która wywołała przeziębienie.

Niemniej, dostępne dziś leki pozwalają w dużym stopniu zniwelować męczące objawy infekcji wirusowych. W farmakologii na przeziębienie stosuje się różne medykamenty.

• Na ból głowy i gorączkę stosuje się leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Najczęściej są to ogólnodostępne preparaty, zawierające paracetamol bądź niesteroidowe środki przeciwzapalne, których składnikiem aktywnym jest ibuprofen lub naproksen.
• Na katar i udrożnienie nosa dostępne są leki obkurczające błony śluzowe do stosowania miejscowego lub doustnego. Środki do aplikacji miejscowej, jak kropelki, sztyfty czy inhalatory, zawierają najczęściej ksylometazolinę lub oksymetazolinę, jednak nie należy używać ich dłużej niż kilka dni, gdyż mogą uszkodzić błonę śluzową nosa, a tym samym przynieść skutki odwrotne do zamierzonych. Natomiast preparaty do stosowania doustnego często oparte są na pseudoefedrynie lub fenylefrynie. Niejednokrotnie w celu udrożnienia nosa przypisuje się także leki przeciwhistaminowe z deksybromfenyraminą czy też cetyryzyną.
• Na kaszel suchy skuteczne są leki przeciwkaszlowe zawierające na przykład butamirat, DXM, kodeinę, lewodropropizynę, które najlepiej stosować wieczorem. Z kolei w łagodzeniu kaszlu mokrego pomogą preparaty syntetyczne acetylocysteiną, ambroksolem, bromheksyną, fenspirydem, gwajafenzyną. Leki o działaniu wykrztuśnym nie powinny być przyjmowane na noc, ale w ciągu dnia.

Opisane wyżej leki mają działanie punktowe, każdy z nich działa na jeden konkretny objaw choroby. Jednak obecnie na przeziębienie stosuje się także preparaty wieloskładnikowe, zawierające paracetamol oraz fenylefrynę, działają przeciwbólowo, przeciwgorączkowo oraz zmniejszają obrzęk i przekrwienie śluzówki nosa.

Omawiając leki na przeziębienie, nie sposób pominąć witaminy C, rutozydu czy leków homeopatycznych. Chociaż nie ma badań, które w jednoznaczny sposób potwierdziłyby ich skuteczność, są to środki, które w pewnym stopniu z pewnością przyczyniają się do złagodzenia objawów infekcji wirusowych. Witamina C i rutozyd, który wspiera jej przyswajanie, nie tylko wspiera układ immunologiczny, lecz także obkurcza naczynia krwionośne, dzięki czemu przynosi ulgę przy katarze i niedrożności nosa. Natomiast leki homeopatyczne stymulują naturalne mechanizmy obronne organizmu, a co więcej, nie przynoszą skutków ubocznych.

Sprawdź również: Miód na przeziębienie – czy faktycznie działa?

Jakie są sposoby na naturalne leczenie przeziębienia?

Cytryna, czosnek, imbir, miód na przeziębienie są stosowane od pokoleń. Przygotowane z nich ciepłe napoje dodadzą organizmowi nie tylko cennych składników odżywczych i witamin, lecz także zadziałają rozgrzewająco, napotnie i nawadniająco. Spożywanie dużej ilości płynów w trakcie choroby jest kluczowe w pozbywaniu się wirusów, zwłaszcza przy podwyższonej temperaturze ciała.

Innym sposobem na naturalne leczenie przeziębienia jest z pewnością dobrze zbilansowana dieta. Chociaż infekcje nie idą w parze z apetytem, warto w trakcie choroby zapewnić sobie ciepły, lekkostrawny posiłek. Zupa-krem pomoże złagodzić ból gardła. Przygotowując poszczególne potrawy, warto pamiętać o specyfice czosnku – naturalnym antybiotyku, oraz kurkumie – łączącej działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe.

Przeziębienie jest infekcją wirusową, która w znacznym stopniu osłabia organizm, dlatego też w trakcie jego leczenia należy prowadzić oszczędny tryb życia, a także pamiętać o ogólnych warunkach postępowania. Przeziębienie wymaga leżenia w łóżku, a w razie konieczności odpoczynku od pracy i codziennych obowiązków. Ponadto ważne jest przyjmowanie dużej ilości płynów i zadbanie o dobrze zbilansowane posiłki. Uciążliwe objawy choroby można doraźnie zmniejszyć, stosując inhalację z soli fizjologicznej lub hipertonicznej, czy też napary z rumianku.

Czytaj także: Paragrypa

• Mańka M., Substancje lecznicze stosowane w przeziębieniu, ,,Lek w polsce”, 14.08.2014 [dostęp 11.04.2019] http://www.lekwpolsce.pl/download.php?dokid=54214f4fb229e
• Mejza F., Przeziębienie, ,,mp.pl”, 17.10.2016 [dostęp 11.04.2019] https://www.mp.pl/pacjent/grypa/przeziebienie/61668,przeziebienie