Łaskotanie i swędzenie w gardle – objaw chorobowy

Bez względu na czynnik etiologiczny, do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni z wydzieliną (z reguły z jamy nosowo-gardłowej) chorego. Prawidłowa diagnostyka i różnicowanie etiologii wirusowej i bakteryjnej infekcji pozwalają ograniczyć nieuzasadnione antybiotykoterapie i, związaną z nimi, narastającą antybiotykooporność.

Łaskotanie i swędzenie w gardle – przyczyny i objawy dodatkowe

Dolegliwości ze strony gardła należą do najczęstszych przyczyn wizyt pacjentów u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Na ogół swędzeniu w gardle towarzyszą uczucie suchości, pieczenia i drapania w gardle. Drażniące łaskotanie może przyczyniać się do uporczywego, suchego kaszlu, który znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Swędzenie w gardle zwykle świadczy o stanie zapalnym nosogardła o podłożu wirusowym, bakteryjnym lub wywołanym przez patogeny grzybów. Czasem za dolegliwość odpowiadają czynniki nieinfekcyjne, do których zaliczają się alergie, przewlekły kaszel, nieżyt nosa i choroba refleksowa przełyku. Do objawu przyczynia się też ekspozycja na dym tytoniowy, który zaburza funkcję aparatu śluzowo-rzęskowego błony śluzowej gardła, prowadząc do chrypki, suchości i łaskotania w gardle. Z niektórymi dolegliwościami ze strony gardła można próbować radzić sobie w warunkach domowych.

Łaskotanie gardła w przypadku bakteryjnego zakażenia

Za stany zapalne gardła o podłożu bakteryjnym odpowiadają zwykle paciorkowce beta-hemolizujące grupy A, zwłaszcza Streptococcus pyogenes. Tylko w niektórych przypadkach wywołują je paciorkowce grupy C i G; rzadko czynnikiem etiologicznym są Neissria gonorrhoeae, Corynebacterium diphtheriae, Arcanobacterium haemolyticum, Mycoplasma pneumoniae. Okres inkubacji bakteryjnych infekcji gardła wynosi od 12 godzin do 4 dni.

W paciorkowcowych zapaleniach gardła swędzeniu towarzyszą silny ból gardła, wysoka temperatura ciała z dreszczami, powiększone węzły chłonne szyi, silnie zaczerwieniona śluzówka gardła i biało-żółte naloty wokół migdałków.

Inna choroba bakteryjna – angina Plauta-Vincenta, powodowana prawdopodobnie przez krętki, objawia się niewielkim bólem i łaskotaniem po jednej stronie gardła, szarymi owrzodzeniami na migdałkach podniebiennych i jednostronnym obrzmieniem węzłów chłonnych szyi.

Swędzenie gardła w infekcjach wirusowych

Ponad 90 proc. zapaleń gardła i migdałków u osób dorosłych powodują zakażenia wirusowe, wywołane przez adenowirusy, rinowirusy, koronawirusy, wirusy Epsteina-Barr, Coxsackie, Herpes simplex, wirusy grypy i wirusy paragrypy. Okres inkubacji wirusowych infekcji gardła wynosi od 1 do 6 dni.

Wirusowe zapalenia gardła manifestują się niewysoką gorączką lub stanem podgorączkowym, zaczerwienieniem błony śluzowej gardła, bólem i łaskotaniem gardła, nieżytem nosa i owrzodzeniami na śluzówce jamy ustnej, czasem powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych.

Szczególnym rodzajem zakażeń wirusowych jest mononukleoza zakaźna, wywoływana przez wirus Epsteina-Barr (EBV), który przenosi się przez ślinę. Choroba przebiega z wysoką gorączką, bólem i swędzeniem gardła, powiększeniem migdałków gardłowych z białymi nalotami, powiększeniem węzłów chłonnych szyi, czasem powiększeniem wątroby i śledziony.

Przeczytaj: Jak radzić sobie z bólem gardła u dziecka?

Łaskotanie gardła podczas ospy wietrznej i odry

Łaskotanie i ból gardła występują też w tzw. okresie objawów zwiastunowych w przebiegu ospy wietrznej. U osób dorosłych, zanim ukaże się osutka pęcherzykowa, pojawiają się objawy grypopodobne, w tym zapalenie gardła, nieżyt nosa, gorączka, bóle głowy, bóle stawowo-mięśniowe, złe samopoczucie. Chorobę wywołuje wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), który także przenosi się drogą kropelkową.

Zapalenie gardła (z bólem, swędzeniem i drapaniem) występuje w przebiegu klinicznym odry – okres nieżytowy obejmuje gorączkę, męczący, suchy kaszel katar i zapalenie spojówek. Wirus odry przenosi się drogą kropelkową oraz przez kontakt z zakaźnymi wydzielinami.

Zobacz także: Grzybicze zapalenie gardła – przyczyny, objawy

Swędzenie w gardle – metody leczenia

Zakażenia bakteryjne (jak anginę paciorkowcową, anginę Plauta-Vincenta) leczy się objawowo i przyczynowo (antybiotykoterapia). W wirusowych infekcjach gardła bez powikłań bakteryjnych stosuje się wyłącznie leczenie objawowe (przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe).

Terapia ciężkiej postaci mononukleozy zakaźnej, z dużym odczynem węzłowym może wymagać podania sterydów; w przypadku nadkażeń bakteryjnych zaleca się antybiotyk. Chorych z odrą leczy się objawowo, przy nadkażeniach bakteryjnych włącza się antybiotykoterapię.

U dorosłych pacjentów z ospą wietrzną o łagodnym przebiegu, u których nie stwierdza się zaburzeń odporności, stosuje się tylko leczenie objawowe (przeciwbólowe, przeciwświądowe i przeciwgorączkowe). Przy powikłanych zakażeniach VZV, ciężkiej postaci ospy oraz u osób z tzw. grupy ryzyka dodatkowo wdraża się leczenie przyczynowe (przeciwwirusowe).

Pacjentom zaleca się przede wszystkim odpoczynek w domu, przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, nawadnianie organizmu, nawilżanie powietrza w mieszkaniu i unikanie czynników drażniących gardło (np. dymu papierosowego, klimatyzacji). Dolegliwości ze strony gardła można skutecznie łagodzić lekami z chlorowodorkiem benzydaminy o działaniu przeciwzapalnym, antyseptycznym i miejscowo znieczulającym. Pewną ulgę przynoszą również inhalacje parą wodną i płukanie gardła roztworem soli.

Czytaj również: Zapalenie gardła u dzieci – objawy, sposoby leczenia