Jak radzić sobie z bólem gardła u dziecka?

Przyczyny bólu gardła u dziecka

Przyczyny bólu gardła u dziecka mogą wynikać z infekcji wirusowej, bakteryjnej bądź grzybiczej. Bolące gardło jest częstym objawem występującym szczególnie u żłobkowiczów, przedszkolaków i uczniów, bo ich młode, niedojrzałe układy immunologiczne nie są przygotowane na atak wszechobecnych chorobotwórczych drobnoustrojów.

Tkanka chłonna gardła jest naturalną, anatomiczną barierą odpornościową. Wirusy i bakterie rozproszone w powietrzu oraz obecne w spożywanych produktach najłatwiej przedostają się właśnie do nosogardzieli, gdzie wywołują stan zapalny, a w jego następstwie również objawy infekcji – ból gardła, chrypkę, kaszel, nieżyt nosa, katar, gorączkę i inne.

Najczęstszą przyczyną bolącego gardła jest infekcja wirusowa. 50% zakażeń wirusowych powoduje rhinowirus, a konkretnie blisko 100 jego odmiennych serotypów. Charakterystyczne dla działania tych drobnoustrojów jest to, że nie naruszają nabłonka dróg oddechowych i uwalniają bradykininę, peptydowy hormon tkankowy, drażniący zakończenia nerwowe i tym samym aktywujący klasyczne objawy lokalnego stanu zapalnego – w tym bolące gardło. W dalszej kolejności choroby górnych dróg oddechowych powodują adenowirusy, dla których typowym symptomem jest zapalenie spojówek, a także koronawirusy, przynoszące objawy przeziębienia. Natomiast, gdy pojawia się ból gardła i brzucha u dziecka, z dużą pewnością można stwierdzić, że sprawcą tych dolegliwości są enterowirusy. Pozostałe mikroby odpowiedzialne za zapalenie gardła to wirus opryszczki, paragrypy, Epsteina-Barr, Herpes simplex czy Coxsackie.

W około 15-20% czynnikiem etiologicznym podrażniającym gardło są bakterie, zwłaszcza (w 95%) szczepy paciorkowca beta-hemolizującego z grupy A (Streptococcus pyogenes), zwane ropotwórczym. O ile przebieg infekcji wirusowych bywa porównywany do przeziębienia, o tyle zakażenie bakteryjne rozwijają się podobnie jak grypa – nagle, szybko i intensywnie. Niepoprzedzone żadnymi oznakami infekcji niespodziewane wystąpienie bólu gardła, brzucha i gorączki u dziecka z dużym prawdopodobieństwem sugeruje anginę ropną, aczkolwiek do jej rozpoznania niezbędne jest wykonanie badań mikrobiologicznych, potwierdzających obecność S. pyogenes.

Najrzadziej bolące gardło wywołują zakażenia grzybicze. Drożdże grzybopodobne Candida albicans, które są obecne w mikroflorze większości ludzi w całej populacji, atakują dzieci szczególnie po długotrwałych infekcjach wymagających antybiotykoterapii. Na wyjałowionej lekami błonie śluzowej nosogardzieli zaczynają patologicznie namnażać się grzyby, które wcześniej bytowały w organizmie bezobjawowo. Charakterystyczne dla infekcji grzybiczej jest to, że ból gardła lokowany jest ,,z tyłu”, gdyż te chorobotwórcze drobnoustroje chętnie kolonizują się właśnie na tylnej ścianie gardła.

Warto także zauważyć, że ból gardła u dziecka może wskazywać na zupełnie inne schorzenia. Na przykład często występujący poranny ból gardła powinien być wyraźnym sygnałem dla rodziców. Może to być oczywiście skutek zbyt suchego powietrza w mieszkaniu, biernego palenia bądź alergii, aczkolwiek taki objaw może równie dobrze świadczyć o krzywej przegrodzie nosowej lub przeroście migdałków.

Zobacz także: Choroby gardła u dzieci – czynniki etiologiczne

Farmakologiczne sposoby na ból gardła u dziecka

Gdy dziecko skarży się na gardło, należy ustalić co jest przyczyną bólu. Określenie czynnika etiologicznego infekcji jest to kluczowe, bo wpływa na wybór leków. W przypadku grzybiczego i bakteryjnego zapalenia gardła wdraża się leczenie przyczynowe – przy tym pierwszym stosuje się preparaty przeciwgrzybicze, których wybór musi być poprzedzony antymykogramem, zaś przy tym drugim antybiotyki, przede wszystkim penicylinę. Jeśli chodzi natomiast o choroby wirusowe, są to zakażenia samoograniczające się, na które nie ma skutecznego leku. Choroby o takiej etiologii muszą być zwalczone samoistnie przez organizm, a tę walkę można wesprzeć jedynie terapią objawową.

Niezależnie od przyczyny choroby i jej leczenia źródłowego, ból gardła u dziecka można złagodzić, stosując właściwe medykamenty dostępne bez recepty. Bardzo ważne jest, aby przy ich wyborze zwracać uwagę na:

• wiek dziecka;
• skład produktu;
• rodzaj produktu;
• sposób jego aplikacji.

Najskuteczniejsze leki to takie, przy których wyborze dopasowano właśnie rodzaj leku i sposób jego podawania do typu i miejsca występowania zmian chorobowych w obrębie jamy ustnej oraz gardła. Łagodny ból gardła u dziecka bez gorączki można niwelować przy pomocy pastylek do ssania lub aerozoli, bardziej odpowiednich dla młodszych pociech.

Natomiast w przypadku wystąpienia aft, pęcherzyków, owrzodzeń czy zmian ropnych lepiej sprawdzą się aerozole z benzydaminą, substancją przeciwzapalną i przeciwobrzękową o dodatkowym działaniu odkażającym, które można bezpiecznie stosować nawet u maluchów poniżej 1. roku życia. U dzieci starszych podobną rolę odgrywają roztwory do płukania również z benzydaminą lub diklofenakiem.

Z dostępnych leków uśmierzających bolące gardło warto jeszcze wskazać syropy, które przy rozległym zakażeniu błony śluzowej doskonale nawilżą podrażnioną śluzówkę oraz zadziałają na nią znieczulająco.

Sprawdź: Jak radzić sobie z bólem gardła u dziecka?

Domowe sposoby na ból gardła u dziecka

Domowe sposoby na ból gardła u dziecka są skutecznym uzupełnieniem terapii farmakologicznej. Takie niekonwencjonalne metody są szczególnie ważne przy leczeniu malutkich dzieci, u których nie można zastosować wielu dostępnych leków ze względu na ich skład lub sposób aplikacji.

Domowe sposoby na ból gardła u dziecka

• Nebulizacja: inhalacje z roztworu soli fizjologicznej czy też hipertonicznej nie tylko udrażniają nos. Rozrzedzają zalegającą wydzielinę, ułatwiając jej spływanie, dzięki czemu nie podrażnia ścian gardła, ale jest szybciej wydalana z organizmu. Ponadto nebulizacja wykazuje silne działanie nawilżające.
• Płukanie gardła mieszankami ziołowymi (szałwia, rumianek, tymianek), roztworem soli czy sokiem z buraków przynosi podobny efekt do tego, który dają apteczne roztwory do płukania jamy ustnej, z tym, że są naturalne.
• Picie herbaty miodowo-imbirowej z cytryną, ciepłych napojów korzennych lub soku z malin to świetny sposób na łagodzenie bolącego gardła, a jednocześnie wsparcie układu immunologicznego. Spożywanie dużej ilości płynów jest szczególnie wskazane przy infekcjach samoograniczających, ponieważ ułatwiają wydalenie chorobotwórczych drobnoustrojów z nerek.

Czytaj również: Przerost migdałków u dzieci – przyczyny, metody leczenia

• Gowin E., Horst-Sikorska W., Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku – czy to możliwe? [w:] artykuł podglądowy Akademii Medycyny, ,,Farmacja Współczesna”, 15.05. 2012 [dostęp 30.04.2019] https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201202_Farmacja_003.pdf