10 stycznia 2020

Stridor – dlaczego się pojawia? Objawy, przyczyny, leczenie

Co to jest stridor?

Stridor, czyli świst krtaniowy, to charakterystyczny dźwięk, przypominający właśnie świszczenie, chropowaty szmer. To zmiana akustyczna powstała w efekcie niedrożności układu oddechowego. Kiedy z jakichś powodów dochodzi do zwężenia jego odcinka powyżej szpary głośni, znajdującej się w jamie krtani, przepływające przez nią powietrze ulega wibracjom i turbulencjom, sprawiając, że przy oddychaniu pojawiają się świsty. Na podstawie specyfiki stridoru, a więc jego wysokości i głośności oraz fazy oddechowej, można stwierdzić, w którym dokładnie miejscu pojawiła się niedrożność, zwężenie. W tym ujęciu wyodrębnia się:

świst słyszalny podczas wdechu, czyli stridor wdechowy, wynika przede wszystkim ze zmian w górnym odcinku dróg oddechowych na poziomie gardła, krtani i tchawicy;
świst pojawiający się w trakcie wydechu, czyli tzw. wheezing, świst wydechowy to skutek zwężenia dolnej części dróg oddechowych, dolnego odcinka tchawicy, oskrzeli i oskrzelików;
świst mieszany, stridor wdechowo-wydechowy, przedłużenie fazy wdechu świadczy o upośledzeniu drożności w obrębie szpary głośni i okolicy podgłośniowej, świst słyszalny podczas wydechu wiąże się raczej z zaburzeniem na poziomie tchawicy.

Poza wyżej wymienionymi, rodzaj stridoru odróżnia się także na podstawie zmian tonalnych (świst wysoko- lub niskotonowy) oraz charakteru odkrztuszania (kaszel suchy lub wilgotny).

Dlaczego stridor najczęściej pojawia się u dzieci?

Stridor najczęściej dotyczy najmłodszych pacjentów. Wynika to z odmienności budowy anatomicznej dróg oddechowych u dzieci. U zdrowych, urodzonych o czasie noworodków krtań jest położona o dwa kręgi szyjne wyżej niż u dorosłych, a z biegiem czasu stopniowo się obniża. Kiedy w pierwszych miesiącach życia ten narząd zajmuje pozycję pomiędzy drugim a trzecim lub czwartym kręgiem, po osiągnięciu dojrzałości płciowej znajduje się już na poziomie od czwartego do siódmego kręgu szyjnego. Ale różnica układu oddechowego dotyczy nie tylko samej krtani, lecz także między innymi nagłośni, błony tarczowo-gnykowej, szpary głośni i okolicy podgłośniowej. Ze względu na niepełne wykształcenie się tych poszczególnych narządów, układ oddechowy dziecka jest znacznie bardziej narażony na infekcje, w trakcie których dochodzi do niedrożności, a w efekcie stridoru, problemów z oddychaniem czy duszności.

Stridor u dzieci może mieć charakter nabyty, ale też wrodzony. Dotyczy to przede wszystkim noworodków z niską masą urodzeniową i wcześniaków. Laryngomalacja, czyli wrodzona wiotkość krtani, aż w 75% przypadków odpowiada za pojawienie się świstu krtaniowego w okresie niemowlęcym. To przypadłość, która bardzo często przebiega wraz z refluksem żołądkowo-przełykowym. Z reguły mija samoistnie, aczkolwiek wymaga dokładnej diagnostyki, ponieważ pojawienie się stridoru w niedługim czasie po urodzeniu może wskazywać na obecność torbieli, naczyniaków, płetw krtaniowych, zwężenia chrząstki pierścieniowatej, a nawet porażenia strun głosowych. Pojawienie się stridoru krtaniowego u dzieci zawsze wymaga konsultacji z laryngologiem.

O jakich chorobach może świadczyć stridor?

Stridor przy infekcjach wirusowych – za choroby układu oddechowego najczęściej odpowiadają wirusy. Infekcje o takiej etiologii są samoograniczające się, a ich przebycie jest swojego rodzaju szczepionką, bo pozostawia odporność nabytą. Niestety, większość wirusów mutuje w bardzo szybkim tempie. Epidemiolodzy z jednego tylko rhinowirusa (głównego sprawcę przeziębienia) wyodrębnili ponad 200 serotypów. Tak duża zmienność genetyczna tych drobnoustrojów przekłada się na liczbę zachorowań, w tym również na choroby, objawiające się stridorem, takie jak podgłośniowe zapalenie krtani, zapalenie nagłośni i inne choroby z kręgu krupu, wirusowe zapalenie krtani, tchawicy, migdałków, jak również zapalenie oskrzeli i oskrzelików – które, ze względu na niedojrzałość anatomiczną układu oddechowego, dotyczą głównie dzieci.
Stridor i refluks żołądkowo-przełykowy – ta przypadłość dotyczy w większości dzieci, rzadziej dorosłych. Refluks to choroba objawiająca się cofaniem treści żołądkowej do przełyku. Częste podrażnienie błony śluzowej gardła może przyczynić się do obrzęku, a w efekcie wystąpienia stridoru wdechowego.
Stridor w przebiegu astmy oskrzelowej – astma to przewlekła choroba zapalna o charakterze nawrotowym. Świszczący oddech to obok duszności jeden z jej głównych objawów.
Stridor, jako objaw alergii – niektóre alergeny, drażniące błonę śluzową elementów układu oddechowego, również mogą powodować zwężenie lub obrzęk krtani bądź sąsiadujących z nią narządów, utrudniając swobodny przepływ powietrza.
Świst krtaniowy i anatomiczne wady rozwojowe – oprócz wspomnianej laryngomalacji, stridor może oznaczać także rozszczep podniebienia, guzy nosogardła, zarośnięcie nozdrzy tylnych. Rzadziej nowotwory, brodawczaki i naczyniaki krtani. W rozpoznaniu bierze się także pod uwagę wady rozwojowe ze strony układu krążenia i układu nerwowego.
Stridor w wyniku obecności ciała obcego – nagłe pojawienie się świstu krtaniowego i duszności może oznaczać obecność ciała obcego w drogach oddechowych. Zalegać w przełyku mogą nie tylko małe przedmioty (zabawki), lecz także cząstki żywności.

Jak leczyć stridor?

W leczeniu stridoru najważniejsze jest rozpoznanie jego źródła. Jak zostało wyżej wspomniane, świst krtaniowy nie jest objawem patognomonicznym, co oznacza, że znamionuje wiele różnych jednostek chorobowych. Z tego powodu konieczna jest konsultacja lekarska, nawet specjalistyczna (laryngologiczna). Jeśli stridor jest wynikiem infekcji dróg oddechowych i nie przebiega z uczuciem duszności, zaburzeniami oddychania, może być leczony w domu. Ponieważ jednak większość chorób objawiających się świszczącym oddechem to choroby wirusowe, zwalcza się je wyłącznie doraźnie, bez antybiotykoterapii, która na wirusy po prostu nie działa. W przebiegu takich infekcji, jak podgłośniowe zapalenie krtani, wdraża się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe oraz farmaceutyki miejscowo znieczulające i nawilżające błonę śluzową gardła. Leki przeciwkaszlowe i wykrztuśne zalecane są w wyjątkowych przypadkach. Jeśli stridor i inne objawy są nasilone, konieczne staje się podanie leków sterydowych. W razie duszności i ryzyka, jakie niesie, kontynuuje się leczenie w szpitalu. Przy astmie podaje się leki rozszerzające oskrzela, a przy reakcji alergicznej adrenalinę. Jeśli przyczyną stridoru jest obecność ciała obcego, podejmowana jest interwencja chirurgiczna.