Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

Migdałki podniebienne – budowa i funkcje

Migdałki podniebienne są elementem tzw. pierścienia Waldeyera, podobnie jak migdałek gardłowy, migdałek językowy, migdałki trąbkowe, pasma boczne i rozsiane grudki chłonne na tylnej ścianie gardła. Ten szczególny układ skupisk tkanki chłonnej leży w miejscu, gdzie krzyżują się drogi: oddechowa i pokarmowa.

Migdałki podniebienne to elipsoidalne twory o długości ok. 2 cm i szerokości ok. 1 cm. Dzięki swej lokalizacji mają kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, a więc również patogenami, jak wirusy, bakterie i grzyby. Przez stymulację antygenami tkanka chłonna staje się źródłem komórek odpornościowych, które uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej błon śluzowych w obrębie dróg oddechowych. Możliwe jest zarówno doraźne niszczenie czynników chorobotwórczych, jak i tworzenie komórek pamięci immunologicznej. Zjawiska te nabierają szczególnego znaczenia w pierwszych latach życia, kiedy układ odpornościowy przystosowuje się do środowiska. Potem migdałki ulegają stopniowej inwolucji (do okresu pokwitania).

O przewlekłym zapaleniu migdałków podniebiennych zwykle mówi się, gdy bóle gardła utrzymują się dłużej niż trzy miesiące i towarzyszą im objawy zapalenia migdałków z odczynem ze strony węzłów chłonnych. Choroba często rozwija się w wyniku nawracających stanów zapalnych. W jej przebiegu może, (ale nie musi) dojść do przerostu migdałków podniebiennych.

Przyczyny przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych

Do przewlekłych zapaleń migdałków podniebiennych przyczyniają się ostre infekcje wirusowe lub zakażenia bakteryjne, na ogół paciorkowcami beta hemolizującymi grupy A. Schorzenie często wiąże się z nawracającymi anginami, które prowadzą do zmian w budowie migdałków i powstawania mikroropni. Stąd zakażenie przenosi się dalej, w głąb migdałka, drogą krwionośną przedostaje się do odległych układów i wywołuje zakażenia odogniskowe, np. gorączkę reumatyczną, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów lub naczyń krwionośnych.

Czasem problem ma zupełnie inne źródło – przewlekłym stanom zapalnym sprzyja szczelinowata budowa migdałków. Na rozgałęzionych kryptach, wnikających w ich miąższ, osadza się materiał, który zwykle odprowadzany jest do jamy ustnej, nie wpływając na funkcję migdałków. Jednak zdarza się, że w szczelinach zalegają resztki pokarmowe, limfocyty, złuszczony nabłonek czy komórki bakterii, tworząc czop retencyjny. To doskonała pożywka dla bakterii, które zasiedlają jamę ustną. Gdy zaczną nadmiernie się namnażać, prowadzą do przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych.

Zobacz także: Przerost migdałków u dzieci

Objawy przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych

Z reguły objawy przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych są mało specyficzne. Podczas rozpoznania duże znaczenie ma informacja o nawracających zapaleniach. Pacjentom najczęściej doskwiera umiarkowany, okresowy ból gardła i uczucie przeszkody w gardle, która utrudnia połykanie. W zachyłkach zalega wydzielina, błona śluzowa gardła i łuki podniebienne są zaczerwienione, a okoliczne węzły chłonne – powiększone. Dolegliwościom towarzyszą cuchnący oddech i przykry smak w ustach, czasem żółtawe naloty na migdałkach, które mogą wynikać z zalegania pokarmu w kryptach (nieraz to zjawisko fizjologiczne).

W pewnych przypadkach występują współistniejące objawy ogólne, jak nieduża gorączka (zwykle stany podgorączkowe), osłabienie, obniżenie odporności i brak apetytu.

Czytaj także: Ropień okołomigdałkowy – przyczyny, objawy i leczenie

Rozpoznanie i leczenie przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych

Diagnozę stawia się na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego. W badaniu wziernikowym należy zwrócić uwagę na zaczerwienione łuki podniebienne, słabszą ruchomość migdałków (zrosty), zaleganie materiału w kryptach, powiększone węzły chłonne podżuchwowe. Poza tym w badaniach dodatkowych często stwierdza się wyższe stężenie CRP, przyspieszony OB i wzrost miana ASO.

Leczenie zachowawcze stosuje się w przypadku objawów mało nasilonych. Zaleca się płukanie i pędzlowanie środkami przeciwbólowymi. Gdy dojdzie do zaostrzeń stanu zapalnego, włącza się antybiotykoterapię. Można rozważyć leczenie immunostymulujące.

Jeśli kuracja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, rekomenduje się tonsillektomię, która trwale rozwiązuje problem przewlekłego zapalenia migdałków. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym bądź ogólnym. Po operacji pacjentowi zaleca się dietę półpłynną i leki przeciwbólowe (w tym z benzydaminą). Do wygojenia dochodzi po upływie ok. 2 tygodni.

Przeczytaj również: Szary nalot na migdałkach – co oznacza?