Gorączka u dziecka – jak ją obniżyć?

Gorączka u dziecka

O gorączce u dziecka mówi się, gdy temperatura ciała (mierzona w odbycie) przewyższa 38 st. C. Kiedy przekracza 38,5 st. C, zwykle obniża się ją przy pomocy odpowiednich dawek leków przeciwgorączkowych (paracetamolu, ibuprofenu). Temperaturę pow. 39,5 st. C uważa się za gorączkę wysoką, którą należy jak najszybciej obniżyć. Warto pamiętać, że gorączka to objaw, rodzaj sygnału ostrzegawczego wysyłanego przez organizm, który podjął skuteczną reakcję obronną.

U małych niemowląt (do 3. miesiąca życia) temperaturę mierzy się w odbycie. U dzieci między 3. miesiącem a 4. rokiem życia pomiarów dokonuje się w odbytnicy albo w ustach, u starszych maluchów – pod pachą lub w ustach. Można wspierać się też pomiarami z okolicy tętnicy skroniowej, wykonywanymi termometrem bezdotykowym.

Gorączka u dziecka: kiedy zgłosić się do lekarza?

Gorączka to bardzo częsty objaw u dzieci. Mali pacjenci mogą wysoko gorączkować w przebiegu (zwykle niegroźnych) infekcji o podłożu bakteryjnym lub wirusowym. W pewnych przypadkach jednak symptom powinien skłonić do natychmiastowej konsultacji z lekarzem, zwłaszcza jeśli dołączają inne alarmujące objawy, np. zmiana wyglądu malucha, drgawki, problemy z oddychaniem.

Lekarz powinien zbadać każdego gorączkującego noworodka oraz niemowlę do 3. miesiąca życia (szczególnie, gdy gorączka przekracza 38,5 st. C). Należy zawsze zgłaszać się do pediatry z dziećmi, u których temperatura nie obniża się po podaniu leków przeciwgorączkowych. Specjalistycznej porady wymagają też mali pacjenci, którzy chorują przewlekle lub u których wcześniej wystąpił epizod drgawek gorączkowych.

Sprawdź również: Przeziębienie u dzieci, metody leczenia

Jak powstaje gorączka u dziecka?

Bezpośrednią przyczyną gorączki są pirogeny, czyli substancje białkowe. Pirogeny zewnętrzne stanowią produkt przemiany metabolicznej bakterii i wzrostu wirusów. Ich obecność w krwiobiegu z reguły oznacza zakażenie wirusowe lub bakteryjne. W odpowiedzi na (wykryte) zagrożenie, komórki układu odpornościowego (fagocytujące) wydzielają pirogeny endogenne, które wraz z krwią docierają do podwzgórza mózgu (kontrolującego temperaturę ciała). Wpływają na wytwarzanie neuromediatorów zapalenia (zwłaszcza prostaglandyn), w efekcie ośrodek temperatury w mózgu rozregulowuje się. Organizm wzmaga produkcję ciepła i obniża jego straty, a temperatura ciała podwyższa się (powyżej temperatury prawidłowej). To proces celowy, w wyniku którego dochodzi do usprawnienia działania mechanizmów obronnych oraz zwiększenia zdolności układu immunologicznego do zwalczania infekcji.

Jednak nie tylko infekcja wywołuje wzrost temperatury ciała. Objaw towarzyszy też ząbkowaniu, może pojawić się po szczepieniach ochronnych, występuje w przebiegu chorób nowotworowych. Czasem wskazuje na błahe przyczyny, wiąże się np. z przegrzaniem organizmu lub wysiłkiem fizycznym (charakterystyczne dla najmłodszych pacjentów).

Gorączka u dziecka a odwodnienie organizmu

U małych dzieci istotnie zwiększa się ryzyko odwodnienia organizmu, zwłaszcza, gdy wysokiej gorączce towarzyszą dodatkowe dolegliwości, jak biegunka lub wymioty. Na przyspieszenie procesu wpływa również duża potliwość oraz niechęć do przyjmowania płynów.

Dziecko karmione w sposób naturalny należy częściej przystawiać do piersi (by zapobiec odwodnieniu). Niemowlęta karmione mieszanką powinny przyjmować dodatkowe płyny. Lekkie odwodnienie można łagodzić przy pomocy doustnych płynów nawadniających z elektrolitami. W cięższych przypadkach konieczna bywa hospitalizacja i dożylne podawanie płynów.

Wszelkie niepokojące objawy, które mogą wskazywać na odwodnienie, należy bezzwłocznie konsultować ze specjalistą (np. sucha skóra i błony śluzowe, mała ilość oddawanego moczu, brak łez, spadek napięcia gałek ocznych).

Zobacz także: Grypa u dziecka, objawy, sposoby leczenia

Jak pielęgnować dziecko z gorączką?

Gorączkujące maluchy warto nakłonić do leżenia w łóżku. O sen i odpoczynek są szczególnie wskazane w przypadku wysokiej gorączki. Dzieciom często doskwiera brak apetytu, zwłaszcza na pokarmy stałe. Nie należy przymuszać ich do jedzenia, można próbować podawać pokarmy półpłynne, np. lekkostrawne zupy jarzynowe. Z diety zaleca się wyeliminować produkty tłuste i ciężkostrawne.

W niewysokiej gorączce ulgę przynoszą tzw. domowe sposoby. Pomagają napary ziołowe np. z lipy o właściwościach przeciwzapalnych i napotnych. Można sięgać też po preparaty z ekstraktem z lipy (syropy), które obniżają gorączkę w bezpieczny sposób.

Sposoby obniżania wysokiej gorączki u dzieci

Wysoka gorączka u małych pacjentów wymaga podania leków przeciwgorączkowych – ibuprofenu lub paracetamolu. Dawki należy dostosować do wieku i masy ciała, zgodnie ze wskazaniami na opakowaniu i w ulotce (o ile lekarz nie zmieni zaleceń). Dzieciom i nastolatkom nie powinno się podawać kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) z uwagi na wyższe ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a (który prowadzi do wielonarządowych zmian patologicznych, a nawet do śmierci).

Wysoką gorączkę można próbować obniżać przez chłodzenie ciała, np. kąpiele w letniej wodzie (2 st. C niższej od temperatury ciała), chłodne okłady na czoło, klatkę piersiową, kark. Należy okryć malucha cienką kołderką i zadbać o odpowiednie (lekkie i przewiewne) ubranie.

Przeczytaj również: Angina u dzieci – przyczyny, objawy, przebieg, leczenie