Jak szybko wyleczyć katar?

Co warto wiedzieć o katarze?

To dolegliwość występująca równie często u dzieci, jak i dorosłych. Może pojawiać się niezależnie od pory roku – w każdej z nich dają o sobie znać inne czynniki mogące zwiększać ryzyko wystąpienia kataru. Co ważne, jest to też problem, który występuje na całym świecie. Wszędzie jesteśmy narażeni na kontakt z różnego rodzaju szkodliwymi dla nas czynnikami środowiskowymi, a to właśnie w obrębie nosa, czyli początkowego elementu układu oddechowego, mamy z nimi bezpośrednią styczność. Nos ma za zadanie m.in. oczyszczać, nawilżać, ogrzewać powietrze, którym oddychamy. Jest też barierą ochronną i ogromnym wsparciem dla układu immunologicznego.

Oprócz wyżej wymienionych objawów, które bezpośrednio wynikają ze stanu zapalnego lub dysfunkcji tkanek znajdujących się w nosie, pacjenci mierzą się nieraz także z wtórnymi symptomami. Jest to m.in. utrudniony sen, trudności w oddychaniu, mówieniu, jedzeniu. Jest to również obniżenie wydajności w pracy, a nawet, jak wskazują badania, zmniejszenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Nieraz jednak, chociażby w związku z powszechnością występowania, nieżyt nosa jest bagatelizowany zarówno przez pacjentów, jak i specjalistów. Jeśli jednak przybiera formę przewlekłą, należy poddać go dogłębnej diagnostyce.

Przeczytaj także: Przeziębienie – leczenie, objawy, jak długo trwa?

Rodzaje kataru

Rodzaje kataru możemy rozróżnić ze względu na czas jego występowania, jest to wspomniany już katar przewlekły lub też ostry. Kolejny ważny podział wykonuje się na podstawie czynników wywołujących. Dzielimy je na alergiczne, niealergiczne i mieszane. Biorąc pod uwagę fakt, że zapewne każdy z nas mierzył się kiedykolwiek z katarem związanym z różnego rodzaju infekcjami, a nieżyt alergiczny dotyka w ciągu życia nawet 10-25 proc. ludzi, są to najczęściej diagnozowane przyczyny tego problemu.

Katar alergiczny

Skupiając się zatem na nieżycie nosa o podłożu alergicznym, występuje on w momencie zetknięcia się z alergenem, na który dany układ immunologiczny reaguje nadmiernie. Do najczęstszych alergenów należą pyłki drzew, traw, krzewów, kurz, sierść zwierząt, pleśnie, substancje chemiczne etc. W tym wypadku w trakcie diagnostyki bierze się pod uwagę również okres trwania kataru, może być on całoroczny lub sezonowy. Może przyjmować postać przewlekłą (powyżej 4 tygodni trwania, przez minimum 4 dni w tygodniu) lub okresową – symptomy są odczuwalne poniżej 4 dni w tygodniu, przez mniej niż 4 tygodnie. Oceniana jest także siła uczulenia – łagodne, umiarkowane lub ciężkie.

Co istotne, w przypadku alergicznego nieżytu nosa zdarza się też jednoczesne występowanie astmy oskrzelowej (dane wskazują, że może pojawiać się ona nawet w ⅓ przypadków). Biorąc zaś pod uwagę czynniki wpływające na rozwój alergicznego nieżytu nosa, są one związane zarówno z elementami genetycznymi, jak i środowiskowymi.

Objawy, które mogą świadczyć o alergicznym podłożu nieżytu nosa:

• zatkanie, blokada nosa,
• wodnisty wyciek,
• swędzenie,
• kichanie,
• drapanie, ból gardła (alergiczne zapalenie gardła),
• alergie występujące w rodzinie,
• występujące także inne reakcje alergiczne, np. zapalenie spojówek, alergie pokarmowe, atopowe zapalenie skóry,
• towarzysząca astma,
• pojawiać się może także bezdech senny czy chrapanie.

Zobacz również: Alergiczny nieżyt nosa, a uporczywy ból gardła

Katar niealergiczny

Najczęstszą odmianą kataru jest nieżyt infekcyjny nosa, który przebiega w sposób ostry i ustępuje samoistnie, co wiąże się z faktem, że został wywołany przez wirusy (tego typu infekcje potocznie określamy przeziębieniem). Może dojść też do zakażenia bakteryjnego, w którego przypadku potrzebna jest antybiotykoterapia, jak i grzybiczego zapalenia nosa.

Jeśli zaś to rodzaj przewlekłego kataru – objawy trwają przez co najmniej 12 tygodni – często pada diagnoza przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Rozpoznaniu mogą towarzyszyć także polipy w nosie, które pozwala stwierdzić badanie endoskopowe. Jeżeli wynik nie jest jednoznaczny lub do rozpoznania potrzebne są jeszcze inne wskaźniki, lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej zatok.

Do kategorii kataru niealergicznego możemy zaliczyć także takie rodzaje nieżytu nosa, które u źródeł nie mają wymienionych wyżej infekcji. Dotyczy to m.in. kataru pojawiającego się w związku z zażywaniem niektórych leków, nieżytu nosa hormonalnego, idiopatycznego, pourazowego czy też np. występującego typowo u osób starszych. Ważne jest także obserwowanie czynników związanych z życiem zawodowym danego pacjenta, bo może być narażony m.in. na kontakt z wysokimi stężeniami toksycznych substancji, które mogą uszkadzać błonę śluzową nosa. Podczas stawiania odpowiedniej diagnozy, a co za tym idzie, także poszukiwania sposobu leczenia, należy wziąć pod uwagę wszystkie tego typu elementy.

Jak leczyć katar?

Leczenie zależy przede wszystkim od źródła problemu, a na celu ma nie tylko złagodzenie objawów i poprawienie codziennego funkcjonowania, lecz także zapobieganie ewentualnym powikłaniom nieżytu nosa.

Biorąc zaś pod uwagę środki mające na celu redukcję symptomów związanych stricte z nieżytem nosa, mogą one przybierać formę profesjonalnych leków, ale możemy posiłkować się także domowymi sposobami, które w przypadku infekcji wirusowych mogą okazać się wystarczające.

Leki na katar

• Leki bez recepty

Chcąc sięgnąć po leki bez recepty, musimy mieć na uwadze pewne wytyczne. W przypadku nieżytu nosa skuteczne są preparaty, które zmniejszają przekrwienie błony śluzowej (są to tzw. alfa-mimetyki), ale należy pamiętać, że nie powinno się stosować ich przez okres dłuższy niż 5 dni. Następstwem nadmiernego korzystania może być dodatkowe podrażnienie tkanek nosa, a tym samym pogorszenie stanu i rozwinięcie się nieżytu przewlekłego.

Jedną z substancji, która pomaga w katarze doraźnie, jest m.in. fenylefryna. Działa obkurczająco na naczynia krwionośne, zmniejsza opuchnięcie i przekrwienie tkanek nosa, a co za tym idzie, minimalizuje uciążliwe objawy i udrażnia drogi oddechowe. Co ważne, mogą ją stosować osoby powyżej 12. roku życia, ma ona też dosyć liczne działania niepożądane (np. podwyższenie ciśnienia tętniczego, częstoskurcz).

W przypadku infekcji wirusowej, której znaczącym elementem jest katar, można sięgnąć także po leki o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbólowych oraz przeciwgorączkowych. Składnikiem odznaczającym się wysokim bezpieczeństwem stosowania jest np. paracetamol, jednak nie ma on działania przeciwzapalnego.

• Leki na receptę

Biorąc zaś pod uwagę leki na receptę, w przypadku alergicznego nieżytu nosa doskonale sprawdzają się glikokortykosteroidy donosowe – popularnie nazywane sterydami. Nowoczesne preparaty, które są przeznaczone do stosowania miejscowego, bezpieczne i bardzo skuteczne. W ostatnich latach to właśnie one są zalecane jako pierwszy lek w terapii kataru alergicznego, czym zastąpiły doustne leki przeciwhistaminowe (które jednak niezmiennie także wykazują skuteczność w ograniczaniu symptomów alergicznych).

Domowe sposoby na katar

• Olejek eteryczny

Katar jest szczególnie uciążliwą dolegliwością nocą. Warto w takim wypadku stworzyć domową wersję kremu ułatwiającego oddychanie. W tym celu należy nasączyć wazelinę olejkiem eterycznym, a przed snem nasmarować nią klatkę piersiową.

Olejki eteryczne, które są szczególnie polecane w przypadku walki z katarem, to m.in. eukaliptusowy, z drzewa herbacianego czy też sosnowy.

Co istotne, tego typu środki mogą mieć działanie alergizujące. W katarze związanym z przeziębieniem sprawdzają się znakomicie, jeśli jednak chodzi o alergiczny nieżyt nosa, preparaty ziołowe nie są polecane. Nie wszystkie są też wskazane do stosowania np. przez kobiety w ciąży czy dzieci, co zawsze warto skonsultować z farmaceutą.

• Inhalacje

Wspomniane wyżej olejki eteryczne warto zastosować także w formie inhalacji. Do gorącej wody dodajemy kilka kropel olejku, pochylamy się nad naczyniem i wdychamy terapeutyczne opary. Możemy też nakryć głowę ręcznikiem, co utrudni uciekanie pary wodnej. Pamiętajmy jednak, aby zachować ostrożność, ponieważ zbyt gorąca para może stać się przyczyną poparzenia tkanek.

• Płukanie nosa i zatok

Specjalne roztwory do płukania nosa i zatok można znaleźć w aptekach. Najczęściej ich bazą jest chlorek sodu, który udrażnia nos i zatoki, oczyszcza je oraz działa antyseptycznie, przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo. Sprawdza się zarówno w czasie infekcji, jak i w walce z alergią. Polecane jest przeprowadzanie płukania 1-2 razy dziennie.

• Syrop z cebuli

To jeden z lepiej znanych ,,babcinych” sposobów na przeziębienie, który działa m.in. oczyszczająco właśnie na drogi oddechowe. Wzmacnia też pracę układu odpornościowego, bo dostarcza organizmowi cenną dawkę witaminy C. Oprócz tego cebula jest bogata w wiele składników odżywczych, jak np. cynk, który również ma działanie immunostymulujące.

Przygotowanie syropu jest bardzo proste, a potrzebujemy do niego tylko dwóch składników – cebuli oraz cukru. Warzywo kroimy w kostkę lub piórka i wrzucamy do zamykanego naczynia, np. garnka. Dodajemy cukier, całość mieszamy i następnie odstawiamy na kilka godzin. W tym czasie cebula wypuści sok, który będzie naszym preparatem leczniczym. Syrop pijemy 2-3 razy dziennie po jednej łyżeczce. Resztę przechowujemy w lodówce.

Ogólne wskazówki

Chcąc zapewnić drogom oddechowym jak najoptymalniejsze warunki do regeneracji, ale też codziennego funkcjonowania, należy zadbać o kilka podstawowych elementów. Po pierwsze, nawodnienie organizmu, co przekłada się także na nawilżenie błon śluzowych nosa. Dorosły człowiek powinien wypijać minimum 2-2,5 l płynów dziennie.

Po drugie, odpowiednia wilgotność powietrza. Klimatyzowane oraz ogrzewane wnętrza nieraz wiążą się z suchym powietrzem, co przyczynia się m.in. do powstawania stanów zapalnych tkanek czy też rozwoju alergii. Optymalna dla naszych organizmów wilgotność mieści się w przedziale 45-65 proc. – zadbaj, aby taka panowała w pomieszczeniach, w których przebywasz. Troska o podstawy jest nie tylko ułatwieniem regeneracji, lecz także profilaktyką przed wystąpieniem kolejnych epizodów nieżytu nosa.

Sprawdź również: Przekrwione gardło

• Fornal, R., Kurzawa, R., Błażowski, Ł., Sak, I., Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia, Alergia Astma Immunologia 2015, 20 (4): 242-252 [dostęp: 26.06.2019] http://alergia-astma-immunologia.pl/2015_20_4/AAI_04_2015_fornal.pdf
• Gładysz, J., Grzesiak, A., Nieradko-Iwanicka, B., Borzęcki, A., Wpływ zanieczyszczenia powietrza na stan zdrowia i spodziewaną długość życia ludzi, Probl Hig Epidemiol 2010, 91(2): 178-180 [dostęp: 26.06.2019] http://www.phie.pl/pdf/phe-2010/phe-2010-2-178.pdf
• Jarosz, M., Rychlik, E., Szponar, L., Wierzejska, R., (2012) Woda i elektrolity [w:] ,,Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja”[dostęp: 26.06.2019] https://pe.szczecin.pl/files/08EF73512B8047E1BBC0F05F3BF0A598/Normy%20Zywienia%20Nowelizacja%20IZZ%202012.pdf#page=143
• Jeżewska, E., Kukwa, W., Ścińska, A., Kukwa, A., Stany zapalne błony śluzowej nosa i gardła u dzieci i dorosłych – strategia leczenia, Przew Lek 2006; 2: 12-25 [dostęp: 26.06.2019] https://contentpro.pl/s/app/webroot/files/orders/PL-Art-5752-1-b01d.pdf