Fenylefryna – przy jakich schorzeniach i objawach jest stosowana?

Oddychanie przez nos – co powodują aberracje w tym zakresie?

Nos spełnia wiele ważnych funkcji, w tym bierze udział w wymianie gazowej oraz odgrywa istotną rolę ochronną. Stanowi barierę zabezpieczającą organizm przed wpływem warunków atmosferycznych, zanieczyszczeń i drobnoustrojów. Rozróżnia zapachy, ale także, co ważne, nawilża i ogrzewa wdychane przez nas powietrze (po przejściu przez nos ma ono temperaturę około 31–35°C, a jego wilgotność mieści się w przedziale 95-98 proc.).

Łatwo więc stwierdzić ewentualne skutki zaburzeń pracy nosa. Kiedy będziemy opierać się tylko na oddychaniu przez usta, podrażnione staną się tkanki zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych. Błona śluzowa jamy ustnej, gardła, krtani będzie narażona na poważne przesuszenie oraz zmniejszoną odporność na działanie patogenów. Co więcej, nie będzie możliwa też ochrona przed drobnoustrojami, które zatrzymać może tylko nos (na co wpływ ma jego budowa i znajdujący się w nim śluz).

Przeczytaj także: Przeziębienie i grypa – jak je odróżnić?

Środki stosowane w nieżycie nosa

Stąd też w przypadku różnego rodzaju infekcji, w tym także grypy, należy zabezpieczyć prawidłowe oddychanie. Biorąc pod uwagę nieżyt nosa, trzeba zastosować środki obkurczające naczynia krwionośne nosa, dzięki czemu zmniejszy się obrzęk i przekrwienie błony śluzowej nosa. W tym celu stosowane są preparaty działające miejscowo lub też doustnie, do których zalicza się właśnie fenylefryna.

Leki podawane miejscowo, tzw. stosowane donosowo, to m.in. efedryna, oksymetazolina, ksylometazolina, nafazolina. Są bardzo skuteczne, ale co istotne, można aplikować je maksymalnie przez 10 dni. W ich przypadku występuje ryzyko obrzęku z odbicia (tachyfilaksja – czyli szybki zanik wrażliwości na lek) czy też polekowego nieżytu nosa. Leki doustne można stosować zaś dłużej, w tym także fenylefrynę (agonista receptorów α-adrenergicznych). Po doustnym podaniu dystrybuowana jest do krwiobiegu, po czym trafia do łożyska naczyniowego błony śluzowej nosa, co powoduje przewidywany skutek, czyli zwężenie naczyń krwionośnych nosa (w nieżycie nosa aplikuje się ją co 4-6 godzin).

Fenylefryna – na co uważać?

Co ważne, fenylefryna nieraz stosowana jest w połączeniu z innymi środkami, które pomagają w walce z infekcjami wirusowymi, np. z paracetamolem. Wspólnie wspierają leczenie objawowe, które jest podstawą terapii zakażeń wirusowych (w przeciwieństwie do infekcji bakteryjnych, w przypadku których konieczna jest antybiotykoterapia). Tego typu leki dostępne są bez recepty, co jednak nie zwalnia z uważności.

Należy pamiętać, że farmaceutyków, w których występuje fenylefryna, nie powinno stosować sięwraz ze środkami będącymi antagonistami receptorów alfa 1, z digoksyną oraz innymi glikozydami nasercowymi. Fenylefryny powinni unikać pacjenci cierpiący na choroby serca, ale także cukrzycę, jaskrę zamkniętego kąta czy też powiększony gruczoł krokowy – w wymienionych tu przypadkach użycie leków z fenylefryną jest możliwe, wymaga jednak dużej ostrożności, w związku z czym przed ich podaniem konieczna jest konsultacja z lekarzem. Fenylefryna wchodzi też w interakcje z niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi (np. amitryptyliną), o czym należy pamiętać, jeśli jest się w trakcie leczenia psychiatrycznego. Preparatów mających ją w swym składzie nie powinny stosować także kobiety będące w ciąży i w czasie karmienia piersią.

Jakie działania niepożądane mogą wystąpić w przypadku podawania fenylefryny (także w trakcie stosowania podobnie działającej pseudoefedryny)?

• Bóle głowy,
• tachykardia,
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• bezsenność.

Jeśli zaś chodzi o przedawkowanie opisywanego tu środka, mogą wiązać się z nim takie objawy, jak: bóle, zawroty głowy, nudności, wymioty, rozszerzenie źrenic, kołatanie serca, skórne reakcje alergiczne, problemy ze strony układu moczowego, nerwowość etc.

Zobacz również: Jakie są najczęstsze powikłania po grypie?

Zastosowanie fenylefryny

Poza preparatami stosowanymi w leczeniu przeziębienia, fenylefryna podawana jest także w skojarzeniu z lekami przeciwhistaminowymi (w związku z łagodzeniem symptomów alergicznych) czy też w okulistyce. Pomaga zarówno w trakcie diagnostyki, jak i w operacjach narządu oka – rozszerza źrenicę oraz zwęża naczynia. Co ważne, fenylefryna znajduje zastosowanie także w innych obszarach związanych np. z układem naczyniowo-sercowym, biorąc jednak pod uwagę leki dostępne w aptekach, podstawą jest przede wszystkim leczenie wymienionych tu sfer (infekcje, alergia, okulistyka).

Owszem, korzystając z preparatów mających w swym składzie fenylefrynę, należy zachować odpowiednią ostrożność. Nie jest to jednak nic wyjątkowego, ponieważ uważnością powinniśmy kierować się w przypadku stosowania jakiegokolwiek leku, nawet jeśli jego zakup nie wymaga recepty. Bezpieczeństwo jest podstawą leczenia, a jeśli zostanie zachowane, to korzystanie z właściwości fenylefryny niewątpliwie przyniesie dużą ulgę w walce z objawami nieżytu nosa – tak, jej działanie w tym zakresie jest skuteczne.

Sprawdź także: Angina: objawy, leczenie, przebieg, powikłania

• Rapiejko, P., Pacjent z ostrym zapaleniem zatok w aptece, Alergoprofil 2018, Vol. 14, Nr 1, 3-9 [dostęp: 15.07.2019] https://www.researchgate.net/profile/Piotr_Rapiejko/publication/327518780_A_patient_with_acute_rhinosinusitis_at_the_pharmacy/links/5b9a43f8458515310584b928/A-patient-with-acute-rhinosinusitis-at-the-pharmacy.pdf
• Rusinek, B., Obtułowicz, K., Miejscowe leki przeciwhistaminowe w leczeniu alergicznych nieżytów nosa oraz spojówek, Alergologia Immunologia 2007 tom 4 numer 1-2 [dostęp: 15.07.2019] https://contentpro.pl/s/app/webroot/files/orders/18-22-rusinek-9eda.pdf
• Woroń J. Leki stosowane w samoleczeniu – bezpieczeństwo stosowania, niekorzystne interakcje. [w:] Samoleczenie. Krajewski-Siuda K (red). Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012: 121-128 [dostęp: 15.07.2019] http://sobieski.org.pl/wp-content/uploads/2018/08/Krajewski-Siuda-red.-Samoleczenie-PDF.pdf#page=121