Angina ropna – jakie ma objawy u dorosłych i jak wygląda jej leczenie?

Jako że angina o etiologii bakteryjnej jest chorobą wysoce zakaźną, powinna być leczona według zaleceń lekarza pierwszego kontaktu. Najskuteczniejszym sposobem terapii jest wdrożenie antybiotyku. Chociaż angina ropna nie jest zaliczana do chorób wysokiego ryzyka, jej bagatelizowanie może skutkować poważnymi powikłaniami zdrowotnymi. Dlatego też należy dokładnie stosować się do zaleceń lekarza, a także kontynuować przypisane leczenie do końca, nawet przy wcześniejszym ustąpieniu objawów.

Co to jest angina ropna?

Za przyczyny anginy ropnej podaje się wpływ szczepów paciorkowca hemolizującego z grupy A (łac. Streptococcus pyogenes). Są to bakterie określane mianem ,,ropotwórczych” właśnie ze względu na objawy kliniczne, jakie wywołują w trakcie infekcji. Przy anginie licznie namnożone S. pyogenes w obszarze nosogardzieli dają o sobie znać w postaci:

• białego nalotu na języku;
• czopów ropno-śluzowych;
• rozpulchnienia i zaczerwienienia migdałków;
• powiększenia węzłów chłonnych, szczególnie szyi.

Angina ropna jest schorzeniem bardzo powszechnym, przede wszystkim dlatego, że do zakażenia dochodzi na drodze kropelkowej, poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Ponadto zapalenie migdałków podniebiennych można nazwać chorobą sezonową, bo największą ilość zachorowań odnotowuje się w okresach tzw. obniżonej odporności. W trakcie przesilenia wiosennego oraz na przełomie jesieni i zimy, kiedy odporność wielu osób spada, wprost proporcjonalnie rośnie ryzyko zainfekowania organizmu chorobotwórczymi drobnoustrojami. Najczęściej w gabinetach lekarskich diagnozuje się anginę u dzieci poniżej 7. roku życia – ich układ immunologiczny nie jest jeszcze dostatecznie wykształcony, aby zwalczyć infekcję w zarodku. Jednak z anginą ropną borykają się także dorośli – jak podają statystyki, angina jest jedną z najczęstszych chorób górnych dróg oddechowych, a według raportu dotyczącego sytuacji zdrowotnej ludności Polski, opracowanego w 2012 roku przez Państwowy Instytut Zdrowia Publicznego, infekcje układu oddechowego to druga w kolejności przyczyna czasowej niezdolności do pracy osób ubezpieczonych.

Przeczytaj również: Angina paciorkowcowa – objawy, diagnostyka, leczenie.

Jakie są objawy anginy ropnej?

Objawy anginy ropnej pojawiają się zazwyczaj po 4-5 dniach od zainfekowania organizmu. Pierwszym symptomem choroby jest głównie bardzo wysoka gorączka i dreszcze. Podwyższona temperatura ciała może przekraczać nawet 40 stopni Celsjusza i w pierwszej fazie choroby mieć charakter stały. Innym znamiennym symptomem zapalenia migdałków podniebiennych jest silny ból gardła, promieniujący w stronę ucha, który staje się szczególnie dotkliwy podczas przełykania, co bezpośrednio przekłada się na utratę apetytu. Ponadto anginie, jako chorobie ogólnoustrojowej, często towarzyszy uczucie rozbicia i znaczne osłabienie.

ANGINA ROPNA – OBJAWY ODCZUWANE PRZEZ CHOREGO:

• WYSOKA GORĄCZKA,
• BÓL GARDŁA,
• BÓLE GŁOWY,
• BÓL MIĘŚNI I STAWÓW,
• OGÓLNE OSŁABIENIE,
• UCZUCIE ROZBICIA.

ANGINA ROPNA – INNE OBJAWY W OBRAZIE KLINICZNYM:

• ŻYWOCZERWONE LUB MALINOWE PRZEKRWIENIE BŁONY ŚLUZOWEJ GARDŁA I MIGDAŁKÓW,
• BIAŁY NALOT NA JĘZYKU,
• CZOPY ROPNO-ŚLUZOWE,
• WYBROCZYNY NA PODNIEBIENIU MIĘKKIM,
• BOLESNE POWIĘKSZENIE WĘZŁÓW CHŁONNYCH.

Sprawdź: Ból gardła – rodzaje stanów zapalnych gardła, jak uśmierzyć ból?

Jaki jest przebieg anginy ropnej?

Angina ropna przenosi się w zakażeniu kropelkowym. Chory kichając, kaszląc, a nawet mówiąc, wydala patogeny, które drogą powietrzną lub pokarmową mogą dostać się do zdrowego organizmu. Chociaż z całą pewnością do zarażenia dochodzi w bezpośrednim kontakcie z chorym, wydaje się mało prawdopodobne, aby infekcja bakteryjna rozwinęła się wskutek dotykania należących do niego przedmiotów. Świadczą o tym badania przeprowadzone podczas II wojny światowej – paciorkowce obecne na nieupranych kocach nie wywoływały u żołnierzy chorób o takiej etiologii.

Jakkolwiek przyczyną anginy ropnej raczej nie są przedmioty należące do chorego, z całą pewnością choroba może zostać wywołana w wyniku aktywacji nosicielstwa. Jednak jak pokazują badania szacunkowe, ryzyko przekazania choroby przez zdrowego nosiciela na innych członków rodziny wynosi zaledwie około 10%.

Od momentu wstępnego kontaktu do inkubacji choroby mija zazwyczaj do 5 dni. Przebieg anginy ropnej określa się jako nagły i gwałtowny. Pierwsze objawy to zazwyczaj wysoka temperatura, niepoprzedzona żadnymi oznakami infekcji górnych dróg oddechowych – co ma miejsce w przypadku chorób o przyczynach wirusowych. W dalszej kolejności pojawiają się bóle gardła, bóle mięśni i stawów, czasem nudności czy problemy żołądkowe.

To, ile trwa angina ropna, jest ściśle uzależnione od leczenia. Generalnie podaje się, że, jak już zostało wspomniane, wysoka gorączka utrzymuje się tylko w pierwszej fazie choroby, ustępuje po 3-5 dniach. Z kolei ból gardła, nawet nieleczony, powinien minąć w przeciągu tygodnia.

Ponieważ angina ropna, której objawy mają etiologię bakteryjną, wymaga wdrożenia antybiotykoterapii, terapia trwa nie krócej niż 10 dni. Warto jednak zaznaczyć, że okres domowej kwarantanny kończy się już po 24 godzinach od przyjęcia pierwszej dawki leku.

Jak angina ropna powinna być diagnozowana?

W diagnostyce anginy kluczowe jest rozpoznanie etiologii jej objawów. Zapalenie migdałków podniebiennych i gardła przeważnie ma przyczyny dwojakiego rodzaju. Pierwszą jest zakażenie bakteryjne, drugą infekcja wirusowa. I o ile w pierwszym przypadku niezbędne jest wdrożenie antybiotykoterapii, o tyle w tym drugim zupełnie wystarcza leczenie objawowe.

Rozpoznanie przyczyn anginy jest dość skomplikowane, głównie ze względu na duże podobieństwo symptomów obecnych przy obu infekcjach. W obrazie klinicznym pacjenta cierpiącego na zapalenie gardła i migdałków niezależnie od etiologii objawów odnotowuje się:

• wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia;
• naloty i/lub czopy ropno-śluzowe w kryptach migdałków;
• uwrażliwienie i powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych.

W wywiadzie lekarskim co prawda daje się wskazać objawy typowe dla danego czynnika etiologicznego:

• angina ropna, bakteryjna charakteryzuje się nagłym wystąpieniem objawów, gwałtownym przebiegiem choroby oraz wysoką temperaturą ciała, przekraczającą 39 st. C.;
• angina wirusowa, porównywana jest do infekcji przeziębieniowej i towarzyszą jej podobne objawy: katar, kaszel, chrypka, zapalenie zatok, zapalenie spojówek, biegunka, wymioty, opryszczka, afty w obrębie jamy ustnej, stan podgorączkowy bądź niewysoka gorączka;

mimo to, stosowane obecnie metody i narzędzia (m.in. skala Centora/McIsaaka) nie umożliwiają 100% rozpoznania zakażenia bakteryjnego.

Niesie to poważne konsekwencje. Angina wirusowa pojawia się u co najmniej 70% chorych zgłaszających się do lekarza z bólem gardła i niestety większość z nich opuszcza przychodnię z receptą na antybiotyk. Statystyki pokazują, że nadużywanie antybiotykoterapii jest powszechne. A niewłaściwe przepisanie tych medykamentów jest niekorzystne nie tylko dla chorego, lecz także całego społeczeństwa. Niewłaściwa polityka zdrowotna grozi epidemią chorób zakaźnych, gdyż nadużywanie antybiotyków prowadzi do wtórnej nieskuteczności tej grupy leków. Rozróżnienie przyczyny chorób górnych dróg oddechowych jest więc bardzo ważne – to duży krok w kierunku zatrzymania tego niepokojącego zjawiska.

Zatem, jak angina ropna powinna być rozpoznawana? Złotym standardem w diagnozowaniu zapalenia gardła o etiologii bakteryjnej jest posiew wymazu z gardła lub migdałków w kierunku Streptococcus pyogenes (paciorkowca ropotwórczego). Wynik dodatni odczytuje się po 24 godzinach, toteż wdrożenie koniecznej antybiotykoterapii może nastąpić już następnego dnia od wykonania badania. Konkludując, posiew daje szansę na właściwą diagnozę, a ta jest niezbędna do skutecznego leczenia.

Jak leczyć anginę ropną?

Jak już zostało wspomniane, w leczeniu anginy ropnej niezbędna jest antybiotykoterapia. Dzięki niej:

• znacznie szybciej ustępują ból gardła i gorączka;
• skraca się czas choroby;
• osoba chora przestaje zarażać po 24 godzinach od zażycia pierwszej dawki leku;
• zmniejsza się ryzyko powikłań – rzadziej występuje popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek oraz ropnie okołomigdałkowe.

To, jaki antybiotyk na anginę ropną zostanie przepisany, w głównej mierze zależy od uwarunkowań indywidualnych pacjenta, aczkolwiek lekiem pierwszego rzutu jest penicylina, na którą paciorkowce są bardzo uwrażliwione. Jeśli pojawią się przeciwwskazania, angina ropna leczona jest cefadroksylem oraz preparatami z grupy makrolidów – klarytromycyną i azytromycyną.

W większości przypadków medykament z penicyliną jest wysoce skuteczny i eliminuje chorobę całkowicie, a niepowodzenia w leczeniu tą terapią mogą wynikać z niedopatrzeń ze strony pacjenta, obciążenia nosicielstwem S. pyogenes, którego eradykacja jest znacznie trudniejsza, czy też obecności innych patogenów obecnych w jamie ustnej chorego hamujących działanie leku.

Ponadto penicylina, znana medycynie od dawna, cechuje się wysokim bezpieczeństwem, może być stosowana nawet jako lek na ropną anginę w ciąży, ma wąskie spektrum aktywności i jest niedroga.

Poza antybiotykoterapią angina ropna wymaga leczenia objawowego. Na ogół lekarz przepisuje środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne zawierające odpowiednio paracetamol lub ibuprofen. Z innych preparatów, mających zniwelować uciążliwe objawy choroby, zaleca się stosowanie:

• Leków działających miejscowo z benzydaminą,
• zmniejszających zaczerwienienie i obrzęk błon śluzowych gardła;
• płukanek ziołowych (z szałwii, rumianku, tymianku) lub aptecznych (roztwór diklofenaku);
• suplementacji witaminą C.

Na zakończenie warto zaznaczyć, że nie tylko farmakologia jest tym, co pomaga na anginę ropną. Dobrym uzupełnieniem jej leczenia są z pewnością oszczędny tryb życia, odpowiednia dieta oraz przyjmowanie dużej ilości płynów.

Przeczytaj również: Zapalenie krtani – przyczyny, objawy i leczenie

• M. Dziekiewicz, A. Radzikowski, Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, “,,Pediatria i Medycyna Rodzinna”, s. 141-149, 02.12. 2016 [dostęp 01.04.2019] [w:] “,,Polish Scientific Journals Database”. http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-3ec9900f-b66d-48da-9f73-776810378846;jsessionid=846F4BBDFBAB0BA97F99284DE5870910
• Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, pod re. B. Wojtyniaka, P. Goryńskiego, B. Moskalewicz, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2012 http://www.old.pzh.gov.pl/page/fileadmin/user_upload/statystyka/Raport_stanu_zdrowia_2012.pdf