Wymaz z gardła – co wykrywa? Jak przygotować się do badania?

Kiedy wykonuje się wymaz z gardła?

Wymaz z gardła może być zalecony szczególnie u pacjentów z przewlekłymi stanami zapalnymi, do których dochodzi w tym obszarze, jak i w przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej. To jednak bardzo podstawowe wyjaśnienie, bo istnieją jeszcze inne wskazania do wykonania tekstu – podsumowując, wymaz z gardła może być pobrany:

• w czasie diagnostyki zakażeń wirusowych – przede wszystkim wirusem grypy oraz wirusem RSV;
• w kierunku potwierdzenia lub wykluczenia infekcji gardła o etiologii bakteryjnej, zwłaszcza w przypadku podejrzenia anginy paciorkowcowej – często przeprowadza się wtedy badanie bezpośrednio skierowane na wykrycie antygenu Streptococcus pyogenes;
• w trakcie diagnostyki w kierunku krztuśca – wykonuje się wtedy wymaz z posiewem. Materiał pobiera się z nosowej części gardła (dotyczy to wczesnego etapu choroby);
• w celu wyhodowania potencjalnie patogennych drobnoustrojów – to m.in. bakteria Haemophilus influenzae, którą zakażenie może skutkować np. zapaleniem płuc, zatok czy ucha środkowego, lub bakteria Streptococcus pneumoniae, inaczej nazywana dwoinką zapalenia płuc, mogącą wywołać jednak znacznie więcej innych, nie tylko wynikających z jej nazwy chorób, jak ostre zapalenie zatok, wsierdzia czy otrzewnej;
• przed wykonaniem planowanego zabiegu – zwłaszcza w zakresie ortopedii, kardio- lub neurochirurgii (pozwala wykryć obecność gronkowca złocistego, który jest oporny na metycylinę, co może poważnie zagrażać nie tylko zdrowiu, lecz także życiu pacjenta).

Chociaż pobranie wymazu z gardła kojarzy nam się zwykle z infekcjami górnych dróg oddechowych, łatwo z powyższych informacji wnioskować, że możliwości diagnostyczne badania są znacznie większe.

Jak przebiega pobranie wymazu z gardła?

• Pacjent szeroko otwiera usta;
• osoba wykonująca badanie szpatułką dociska język do dolnej części jamy ustnej;
• następnie pobiera materiał poprzez energiczne pocieranie powierzchni obu migdałków i tylnej ściany gardła – używa się do tego suchego, sterylnego patyczka wymazowego (nie można dotykać innych obszarów jamy ustnej);
• badanie kończy się odłamaniem końca patyczka wymazowego i umieszczeniem go – razem z otrzymanym materiałem – w jałowej wymazówce.

Wyniki wymazu z gardła

Jak to zostało wspomniane, w kontekście bakteryjnego zapalenia gardła posiew wymazu z gardła uznawany jest za złoty standard. Wiąże się to m.in. z poziomem swoistości oraz czułości testu – wynoszą one odpowiednio ponad 95 proc. i około 90-95 proc. Warto jednak zwrócić uwagę na miejsce pobrania materiału. Jeżeli pacjent zmaga się z wysiękowym zapaleniem gardła, wykonanie wymazu tylko z jednego migdałka może dać około 20 proc. fałszywie ujemnych rezultatów. Czułość może zmniejszyć też pobranie materiału z języczka, języka oraz podniebienia – może skutkować rozcieńczeniem próbki. Mimo wszystko warto podkreślić, że fałszywie ujemne wyniki zdarzają się niezwykle rzadko.

Po jakim czasie otrzymuje się wyniki posiewu wymazu z gardła? Wstępne wyniki można uzyskać po około 24-48 godzinach, co pozwala otrzymać wstępną informację o ewentualnej obecności (lub braku) chorobotwórczych bakterii. W dalszej kolejności sprawdza się antybiotykowrażliwość wyhodowanych drobnoustrojów, co jest szczególnie ważne dla osób uczulonych na penicylinę. Zwykle, jeżeli nie ma takiego zagrożenia, tego typu informacje nie są potrzebne. Dzięki temu ogranicza się czas oczekiwania na dodatkowe wyniki, co daje możliwość szybszego wdrożenia terapii.

Warto przy tym zaznaczyć, że istnieją też inne metody diagnostyczne, które stosuje się przede wszystkim w celu wykrycia anginy paciorkowcowej. To szybkie testy, których swoistość wykazuje podobny poziom, jednak ich czułość jest niższa – wynosi około 70-94 proc. Plusem jest jednak błyskawicznie uzyskiwany wynik, stąd też badanie może wykonać lekarz jeszcze w trakcie wizyty.Jeżeli pozostałe elementy diagnostyki – punkty otrzymane w skali McIssaca lub Centora – również wskazują na infekcję bakteryjną, będą to zazwyczaj wystarczające dowody potwierdzające konieczność wprowadzenia antybiotykoterapii.

Co jeszcze warto wiedzieć o wymazie z gardła?

• Badanie jest bezbolesne (jeśli pacjent ma silny odruch wymiotny, może powodować dyskomfort) i bezpieczne.
• Jak się przygotować? Przed wykonaniem testu nie można przepłukiwać gardła, żuć gum miętowych, najlepiej też nie myć zębów pastą – mogą znajdować się w niej przeciwbakteryjne składniki, co może skutkować zafałszowaniem wyników.
• Podobnie zaburzać je mogą antybiotyki – stosowanie antybiotykoterapii przed badaniem nie pozwoli na ewentualne wykrycie bakterii. Wskazuje się, że po zakończeniu leczenia antybiotykami należy odczekać około miesiąca i dopiero wtedy wykonać wymaz z gardła.
• Materiał najlepiej pobierać na czczo lub po około 2-3 godzinnej przerwie od ostatniego posiłku.
• Co ważne, jeżeli pacjent nie wykazuje objawów choroby, nie ma wskazań do wykonywania rutynowego posiewu. W organizmie znajduje się wiele bakterii oraz niektóre rodzaje grzybów, których obecność może wzbudzić niepotrzebny niepokój oraz narazić na zbędną antybiotykoterapię – sama obecność drobnoustrojów w wynikach, bez obserwowanych symptomów, nie jest jednak wskazaniem do tego typu leczenia. Stąd też warto pamiętać, że wyniki badań powinien interpretować specjalista.
• Badanie jest refundowane przez NFZ, co oznacza, że po otrzymaniu skierowania można wykonać je bezpłatnie. Prywatnie zapłacimy około 20-50 zł.