Choroby gardła u dzieci – w jaki sposób je leczyć?

Gardło dziecka – delikatna struktura

Gardło to mięśniowo-błoniasty przewód, który należy jednocześnie do układu oddechowego i pokarmowego. Dzieli się na trzy części: nosową (nosogardło, jama nosowo-gardłowa), ustną (gardło środkowe) i krtaniową (gardło dolne). Jego rola polega przede wszystkim na przemieszczaniu pokarmu w kierunku przełyku i powietrza do krtani. Gardło wyściela błona śluzowa ze skupiskami tkanki limfatycznej, tworzącymi limfatyczny pierścień gardłowy Waldeyera. Jest to pierwsza linia obrony immunologicznej organizmu (dalej znajdują się węzły chłonne szyi). W obrębie śluzówki wyodrębnia się: migdałek gardłowy u dzieci (w części nosowej), migdałki podniebienne (w części ustnej) i migdałek językowy (w części krtaniowej). Do gardła uchodzi także przewód trąbkowy, łączący gardło z uchem środkowym.

Do czynników predysponujących do chorób gardła u dzieci należą: zły stan zdrowia i upośledzenie odporności, ogólne osłabienie, niewystarczające warunki sanitarno-higieniczne oraz przebywanie w dużych skupiskach ludzkich.

Choroby gardła u dziecka – czynniki etiologiczne

Z reguły przyczyn chorób gardła u dzieci szukać należy w zakażeniach wirusowych – szacuje się, że wirusy wywołują nawet 85 proc. ostrych zapaleń gardła. Do najczęstszych czynników etiologicznych tego rodzaju należą rhinowirusy i koronawirusy, wirusy RSV (ang. respiratory syncytial virus) oraz wirusy paragrypy. Poza tym choroby powodują wirusy, które atakują gardło bezpośrednio, jak wirusy Epsteina–Barr (EBV), wirusy cytomegalii (CMV), adenowirusy, wirusy Herpes simplex i enterowirusy – wirusy Coxsackie.

Bakterie odpowiadają tylko za 15-30 proc. stanów zapalnych gardła i angin u dzieci. Czynnikiem sprawczym 90 proc. wszystkich infekcji bakteryjnych jest paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes). Znacznie rzadziej zakażenie w tej lokalizacji wywołują paciorkowce beta-hemolizujące grupy C i G.

Zobacz także: Angina ropna u dzieci – przyczyny, objawy

Ostre zapalenia gardła – choroba gardła u dzieci

Ostre stany zapalne gardła najczęściej obejmują błonę śluzową w części środkowej gardła. W ich przebiegu występują: pieczenie i ból gardła nasilające się podczas przełykania, bóle głowy, przekrwienie śluzówki gardła; czasem stwierdza się nieznaczne powiększenie węzłów chłonnych.

O zakażeniu wirusowym świadczyć mogą upośledzenia drożności nosa połączone z wyciekiem wydzieliny, kaszel, chrypka, zmiany w obrębie błony śluzowej, stan podgorączkowy, rzadziej gorączka, zapalenie spojówek. Na tło bakteryjne infekcji natomiast wskazuje wyższy stopień nasilenia objawów (intensywniejszy ból gardła i znaczne trudności w przełykaniu) oraz wysoka gorączka (pow. 38 st.). Często dochodzi do silnego zaczerwienienia błony śluzowej. Migdałki są obrzęknięte i pokryte białym nalotem.

Przewlekłe zapalenie gardła u dzieci

Na przewlekłe choroby gardła dzieci zapadają bardzo rzadko. Zachorowaniom sprzyjają stany zaburzenia odporności, przebyte zapalenia zatok przynosowych i współistniejące choroby ogólnoustrojowe.

Schorzenie może przybrać postać przerostową – wtedy objawia się przekrwieniem błony śluzowej i powiększonymi grudkami chłonnymi na tylnej ścianie gardła. W nielicznych przypadkach stwierdza się postać zanikową, przebiegającą z podsychającą, cienką błoną śluzową, przewlekłym bólem gardła i ciągłym uczuciem dyskomfortu.

Przeczytaj: Angina u dzieci – przyczyny, objawy, przebieg, leczenie

Mononukleoza zakaźna – choroba gardła u dzieci

Na mononukleozę zakaźną najczęściej zapadają dzieci i młodzież. Chorobę wywołuje wirus Epsteina–Barr (EBV) z grupy Herpes, który przenosi się przez ślinę. Infekcja manifestuje się przede wszystkim zapaleniem migdałków podniebiennych współwystępującym ze zlewnymi nalotami, uogólnionym powiększeniem węzłów chłonnych i wysoką gorączką (nawet do 40 st. C).

Chorzy skarżą się na złe samopoczucie i dużą męczliwość. Może dojść do powiększenia śledziony, powiększenia wątroby; w niektórych przypadkach rozpoznanie ułatwia charakterystyczna, grudkowo-plamista wysypka.

Choroby gardła u dzieci – metody leczenia

Do terapii zapaleń gardła u dzieci bardzo często włącza się leczenie objawowe. Małym pacjentom zaleca się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Dużą skuteczność w łagodzeniu bólu gardła wykazują preparaty z benzydaminą w postaci tabletek do ssania (od 6. roku życia), aerozoli czy płynów do płukania gardła i jamy istnej. Poza tym dziecko powinno odpoczywać w domu (należy zadbać o odpowiednie wietrzenie pomieszczeń i nawilżenie powietrza) i przyjmować dużo płynów.

Ostre infekcje wirusowe gardła z reguły leczy się tylko objawowo. W przypadku potwierdzonej infekcji bakteryjnej podaje się również antybiotyk.

W leczeniu przewlekłych chorób gardła, prócz leczenia objawowego (głównie przeciwbólowego), stosuje się leki wzmacniające odporność. Poza tym należy ubierać dziecko stosownie do pogody i zadbać o odpowiednią, zbilansowaną dietę.

Mononukleozę zakaźną, podobnie jak inne zakażenia wirusowe, leczy się przede wszystkim objawowo. Antybiotykoterapia nie ma uzasadnienia medycznego, poza tym może wywołać wysypkę odropodobną. W chorobie o ciężkim przebiegu, w której dochodzi do upośledzenia oddychania, rozważa się leczenie kortykosteroidami.

Czytaj również: Przerost migdałków u dzieci – przyczyny