Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – przyczyny

Do zapalenia jamy ustnej najczęściej przyczyniają się niewielkie owrzodzenia, czyli afty. Infekcję mogą wywołać wirusy (zwykle wirus opryszczki). Do wirusowych stanów zapalnych czasem prowadzą inne choroby wirusowe, np. choroby wieku dziecięcego, jak ospa wietrzna lub różyczka.

Proces zapalny w obrębie jamy ustnej nierzadko towarzyszy schorzeniom, które ograniczają produkcję albo przepływ śliny, chroniącej przed szkodliwym działaniem patogenów. Na jego rozwój wpływają również drażniące czynniki fizyczne i chemiczne. Kontaktowe zapalenie jamy ustnej ma podłoże alergiczne.

Objawy zapalenia błony śluzowej jamy ustnej

Stan zapalny może mieć charakter ograniczony (lokalny) i obejmować wybrany obszar jamy ustnej lub rozlany (na całą jamę ustną).

Obraz kliniczny choroby bywa zróżnicowany – zapalenie objawia się m.in. zaczerwienieniem i obrzękiem śluzówki, przyjmuje postać pęcherzyków, nadżerek i owrzodzeń lub nalotu na błonie śluzowej jamy ustnej. Zdarza się, że pacjentom doskwiera dokuczliwy ból, pieczenie, pojawiają się problemy podczas mówienia czy przyjmowania pokarmu. W pewnych przypadkach chorzy cierpią też z powodu gorączki, wysypki, dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych, a nawet rozwoju procesu zapalnego w obrębie śluzówki innych narządów. Często zapaleniu towarzyszy halitoza, czyli przykry zapach z ust.

Aftowe zapalenie jamy ustnej

Aftowe zapalenie jamy ustnej ma charakter ograniczony. Objawia się niedużymi, płytkimi nadżerkami o okrągłym lub owalnym kształcie. Ogniska zapalne otacza rumieniowa otoczka i pokrywa białawy nalot. Występują m.in. na języku, podniebieniu miękkim, po wewnętrznej stronie warg i policzków. Uważa się, że ich nawroty mają związek z genetyką i predyspozycjami rodzinnymi.

Pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej z reguły przebiega dynamicznie, z charakterystycznymi pęcherzykami. Gdy pękną, powstają bolesne ubytki w błonie śluzowej, przyjmujące postać nadżerek i owrzodzeń. Chorzy cierpią też z powodu gorączki, osłabienia. Pierwotne zapalenie dotyka przede wszystkim małych pacjentów i często wiąże się z powikłaniami.

Opryszczkowe zapalenie ma tendencje do nawracania, w takich przypadkach zmiany obejmują głównie wargi. W pęcherzykach rozwijających się na granicy skóry i błony śluzowej gromadzi się płyn surowiczy (z wirusami), który z czasem zmienia się w ropny. Chorzy z aktywną opryszczką powinni w sposób szczególny troszczyć się o higienę (by nie zarazić innych osób).

Objawy innych stanów zapalnych jamy ustnej

W zapaleniach jamy ustnej o etiologii grzybiczej występuje serowaty nalot o barwie biało-brązowej, który pokrywa przekrwioną błonę śluzową. Po jego usunięciu widać nadżerki. Zapalenie kontaktowe jest reakcją na kontakt z czynnikiem uczulającym. Pacjentom dokucza swędzenie okolic ust połączone z obrzękiem, a także przykry smak w ustach, nadmierne wydzielanie śliny oraz ból i pieczenie.

Wrzodziejące zapalenie błony śluzowej jamy ustnej rozwija się w efekcie wtórnego nadkażenia zapalenia wirusowego. Przebiega z pieczeniem i bólem oraz z zaczerwieniem i obrzękiem śluzówki (z owrzodzeniami). Zwykle pojawia się też halitoza.

Leczenie zapaleń błony śluzowej jamy ustnej

Leczenie zapaleń jamy ustnej polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych, miejscowo znieczulających, np. z benzydaminą (płyn do płukania jamy ustnej, aerozol, tabletki do ssania).

Wirusowe zapalenie jamy ustnej leczy się przy pomocy miejscowych lub doustnych leków przeciwwirusowych (acyklowir), podaje się też leki przeciwgorączkowe. Kontaktowe zapalenie wymaga izolacji od czynników uczulających, w ciężkim przebiegu zaleca się glikokortykosteroidy (miejscowe albo doustne). W terapii aft stosuje się preparaty wysuszające, ściągające, roztwory antybiotyków, glikokortykosteroidy.

Grzybice jamy ustnej leczy się lekami przeciwgrzybiczymi, w zapaleniach rozległych, przewlekłych bądź lekoopornych powinno się ustalić pierwotną przyczynę choroby. Na wrzodziejące stany zapalne zaleca się antybiotyki podawane miejscowo i leki przeciwzapalne. Należy płukać jamę ustną środkami odkażającymi.

Przeczytaj również: Ból po usunięciu zęba – jak sobie z nim radzić?

Łagodzenie dolegliwości zapalenia błony śluzowej jamy ustnej

W trakcie zapaleń błony śluzowej jamy ustnej należy unikać pokarmów i napojów nasilających dyskomfort (a więc gorących, kwaśnych, pikantnych, słonych). Zaleca się ssać kostki lodu, jeść lody, letnie budynie, pić chłodne, niegazowane płyny (woda, mleko). Można stosować też doustne leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen). Nie wolno zapominać o prawidłowej higienie jamy ustnej (warto używać miękkiej szczoteczki do zębów i past, które nie zawierają substancji pianotwórczych).

Zapobieganie stanom zapalnym w obrębie jamy ustnej polega na starannym dbaniu o higienę, unikaniu urazów śluzówki, stosowaniu odpowiedniej diety (m.in. bogatej w witaminę B12, cynk i żelazo).

Zobacz także: Ząbkowanie u niemowląt – jak je przetrwać?