Pleśniawki – częste infekcje w obrębie jamy ustnej

Pleśniawki – czym są, jak dochodzi do zakażenia?

Pleśniawki, czyli ostra kandydoza rzekomo błoniasta, rozwijają się u pacjentów w każdym wieku. To zakażenie oportunistyczne, wywołane przez powierzchowny rozrost grzyba, z reguły drożdżaki z gatunku Candida albicans. Rzadziej do zmian w obrębie jamy ustnej przyczyniają się inne grzyby, np. z rodziny Histoplasma, Blastomyces. Najczęściej schorzenie dotyka niemowlęta i małe dzieci, których układ odpornościowy jest niedojrzały.

Należy zauważyć, że grzyby (również drożdżaki) stanowią element prawidłowej mikroflory jelitowej, występują w przełyku i na języku i na ogół nie prowadzą do reakcji zapalnych. By mogły nadmiernie się namnażać, musi pojawić się czynnik sprzyjający.

Do zakażenia zwykle dochodzi w czasie bezpośredniego kontaktu z osobą zainfekowaną, np. przez pocałunek. Noworodki, u których jeszcze nie wykształciła się mikroflora jamy ustnej, zarażają się podczas porodu fizjologicznego (drożdżakami z kanału rodnego matki) lub zaraz po urodzeniu. Starsze dzieci zakażają się przez lizanie i wkładanie do buzi brudnych zabawek. Warto zaznaczyć, że powstawaniu zmian sprzyjają stany przejściowego osłabienia odporności (charakterystyczne np. dla ząbkowania).

Sprawdź także: Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

Pleśniawki – charakterystyczne objawy

Pleśniawki są lokalną infekcją błony śluzowej jamy ustnej. Powstają na języku i podniebieniu, a także na wewnętrznej stronie policzków. Przybierają postać mlecznobiałych lub żółtawych wykwitów. Drobne, bezkształtne plamki mogą zlewać się i tworzyć skupiska.

U dzieci, po oddzieleniu nalotów od podłoża, pojawia się silnie zaczerwieniona błona śluzowa, zwykle pozbawiona cech krwawienia. U dorosłych podczas prób usuwania zmian może dojść do krwawienia dna wykwitu. Pleśniawki na ogół mają łagodny przebieg, czasem wywołują uczucie suchości, swędzenia i pieczenia w jamie ustnej, rzadziej ból, który nasila się w czasie przyjmowania pokarmu.

Czynniki sprzyjające pleśniawkom

Pleśniawki mogą (nie muszą) wskazywać na poważniejsze problemy ze zdrowiem. Czasem okazuje się, że infekcja drożdżakowa nie ogranicza się do jamy ustnej, ale obejmuje też dalsze odcinki przewodu pokarmowego. Leczenie takich przypadków bywa skomplikowane i długotrwałe.

Nierzadko zmiany drożdżakowe mają związek z częstym i/lub przewlekłym stosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum działania. Antybiotyki niszczą nie tylko drobnoustroje chorobotwórcze, ale również inne, wrażliwe na nie bakterie niezbędne do prawidłowego przebiegu wielu procesów w organizmie. Niejako „przy okazji” zaburzają równowagę fizjologicznej flory bakteryjnej. Usuwają m.in. pożyteczne bakterie kwasu mlekowego – Lactobacillus spp., których niedobór istotnie zwiększa ryzyko zakażeń grzybiczych.

W pewnych przypadkach pleśniawki wskazują na istnienie choroby ogólnoustrojowej, w której dochodzi do upośledzenia odporności. Na infekcje bardziej podatni są pacjenci po chemioterapii, chorujący na cukrzycę, niedoczynność przytarczyc. Rozwojowi drożdżycy jamy ustnej sprzyja leczenie immunosupresyjne oraz sterydoterapia.

Zobacz także: Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Sposoby leczenia pleśniawek

Gdy zakażenie drożdżakowe ogranicza się do jamy ustnej, a poważne przyczyny stanu zapalnego zostaną wykluczone, można podawać leki przeciwgrzybicze miejscowo, np. nystatynę (roztwór) lub metronidazol (żel). Nasilone zmiany leczy się lekami z grupy azoli (przyjmowanymi doustnie). Ból, pieczenie, swędzenie łagodzą leki z benzydaminą, które działają miejscowo znieczulająco, przeciwzapalnie i antyseptycznie (w postaci aerozolu, tabletek do ssania, płynu do płukania jamy ustnej). Osoby zakażone nie mogą zapominać o rygorystycznym przestrzeganiu zasad higieny.

Istnieją kremy, zawiesiny i żele, które przyspieszają gojenie zmian i regenerację błony śluzowej. Niektóre środki izolują pleśniawki od środowiska jamy ustnej (pokrywają filmem ochronnym), co zapobiega podrażnieniom i zmniejsza uczucie dyskomfortu. Zaleca się też płukać jamę ustną naparem z szałwii lub rumianku.

Diagnostyka specjalistyczna

Należy pobrać wymaz z wykwitu do badania mikrobiologicznego i oznaczyć wrażliwość drożdżaka na leki przeciwgrzybicze. W przypadku rozległych zmian i lekoopornych szczepów powinno się ustalić pierwotną przyczynę infekcji drożdżakowej. Trzeba wykluczyć choroby nowotworowe, HIV, uwzględnić ewentualną chemioterapię i zebrać informacje nt. stosowanych antybiotykoterapii.

Podejrzenie grzybiczego zakażenia przewodu pokarmowego potwierdza się badaniem endoskopowym (gastroskopią, kolonoskopią). Choroba wiąże się z długotrwałą, skomplikowaną terapią.

Przeczytaj również: Grzybicze zapalenie gardła – przyczyny, objawy