Jak radzić sobie z zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej?

Błona śluzowa jamy ustnej – jak dochodzi do stanu zapalnego?

Błona śluzowa jamy ustnej jest zbudowana z nabłonka wielowarstwowego i wyściela jamę ustną, m.in.: podniebienie, dno jamy ustnej, wewnętrzną część policzków, wargi, język i dziąsła. Błona śluzowa pełni przede wszystkim funkcje ochronne oraz regenerujące, ale także smakowe.

Pod wpływem czynnika drażniącego może dochodzić do powstawania stanu zapalnego, który jest reakcją organizmu na potencjalnie groźny bodziec. Stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej najczęściej pojawia się pod wpływem infekcji wirusowej, bakteryjnej lub grzybiczej, ale istnieje także wiele czynników, które mogą mechanicznie podrażniać śluzówkę, a tym samym wywoływać zapalenie błony śluzowej jamy ustnej lub zwiększać prawdopodobieństwo przedostania się drobnoustrojów chorobotwórczych.

Przeczytaj również: Afta – przyczyny występowania i leczenie. Kiedy powinieneś udać się do lekarza?

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – objawy

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej może mieć różne objawy, co zależy od przyczyny choroby. Zwykle jednak istnieje kilka objawów stanu zapalnego, które występują w większości przypadków:

• ból, nawet bardzo silny, utrudniający przełykanie,
• swędzenie i drapanie w jamie ustnej oraz gardle,
• pieczenie i kłucie,
• obrzęk i przekrwienie,
• ogólne osłabienie.

Ponadto, mogą pojawiać się także objawy bardziej charakterystyczne do danego czynnika chorobotwórczego:

• gorączka,
• pęcherze wypełnione płynem,
• białe lub żółte owrzodzenia,
• okrągłe lub owalne wykwity (afty),
• biały nalot,
• krwawiące rany,
• nadżerki,
• mrowienie w ustach.

Kontaktowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej powstające bez udziału drobnoustrojów określa się jako zapalenie kontaktowe, czyli wynikające z kontaktu błony śluzowej z bodźcem drażniącym. Choroby gardła i ust wynikające z bezpośredniego bodźca kontaktowego to także alergiczne zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, gdzie czynnikiem chorobotwórczym jest alergen.

Ponadto, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej może nastąpić pod wpływem czynników, takich jak np.:

• przyjmowanie niektórych leków o działaniu miejscowym, np. środków sterydowych wziewnych,
• środki chemiczne – np. składniki kosmetyków, past, płynów do płukania jamy ustnej,
• urazy mechaniczne – np. spowodowane nieodpowiednio dopasowaną protezą zębową,
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej – podrażnienia lub urazy wywołane nadmiernym stosowaniem, np. nici dentystycznych lub twardej szczoteczki prowadzą m.in. do powstawania ran i nadżerek. Natomiast nieodpowiednia higiena jamy ustnej prowadzi do namnażania się bakterii obecnych w jamie ustnej, co również zwiększa ryzyko chorób gardła i ust,
• palenie papierosów – częste infekcje jamy ustnej i brązowy język to charakterystyczne objawy nałogowych palaczy,
• spożywanie zbyt zimnych lub zbyt gorących płynów – choroby gardła często są następstwem podrażnień wynikających z oparzenia błony śluzowej.

Infekcje jamy ustnej – opryszczkowe, aftowe, bakteryjne i grzybicze

Choroby gardła i jamy ustnej najczęściej mają związek z zakażeniem drobnoustrojami, które namnażając się w ustach, wywołują objawy o różnym nasileniu. W każdym przypadku bardzo ważne jest odpowiednie rozpoznanie, które pozwoli na dobranie sposobu leczenia.

Najczęściej spotykane choroby gardła i jamy ustnej

• Wrzodziejące zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – wszelkie czynniki drażniące błonę jamy ustnej zwiększają ryzyko nadkażeń bakteryjnych, wywołujących wrzodziejące zapalenie jamy ustnej. Każda ranka w ustach jest łatwym dostępem dla bakterii, które mogą namnażać się oraz przenosić na inne części ciała, wywołując choroby gardła, a nawet zapalenie uszu, oskrzeli i płuc. Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej często pojawia się również po wcześniejszej infekcji wirusowej.
• Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – to wirusowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, które wynika z reaktywacji wirusa opryszczki zwykłej. Do zapalenia dochodzi najczęściej w okresie osłabionej odporności organizmu czy jednocześnie z innymi chorobami gardła lub schorzeniami ogólnoustrojowymi.
• Grzybicze zapalenie jamy ustnej (drożdżakowe) – zakażenie Candidia albicans jest częstym następstwem antybiotykoterapii oraz stosowania miejscowych środków sterydowych. Osłabienie naturalnej flory bakteryjnej przyczynia się do namnażania drobnoustrojów grzybiczych obecnych naturalnie w jamie ustnej. Rozwój drobnoustrojów grzybiczych często ma miejsce także u osób, które noszą niedopasowaną protezę zębową – wówczas poza podrażnieniami jamy ustnej dochodzi do namnażania się grzybów w przestrzeni tworzącej się między dziąsłami a protezą.
• Aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – należy do schorzeń, których przyczyny nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, że afty tworzą się najczęściej u osób z osłabioną odpornością oraz z niedoborami witaminowymi. Często nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej powinno skłonić do wizyty u lekarza, ponieważ zmiany w obrębie ust nie zawsze świadczą jedynie o chorobach gardła, ale mogą także być sygnałem poważnych schorzeń toczących się w organizmie.

Choroby gardła – leczenie stanu zapalnego

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej wymaga wcześniejszej diagnozy, wówczas leczenie dobiera się na podstawie przyczyn choroby. I tak, np. wrzodziejące zapalenie błony śluzowej jamy ustnej wymaga zwykle zastosowania antybiotyku miejscowo. Z kolei na opryszczkowe zapalenie podaje się leki przeciwwirusowe, a stany zapalne będące następstwem drobnoustrojów grzybiczych wymagają leczenia przy pomocy środków o działaniu przeciwgrzybiczym.

Natomiast nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej stanowi nieco bardziej złożony proces leczenia, ponieważ często konieczna jest także zmiana diety i stylu życia. Uważa się, że za pojawianie się aft może odpowiadać m.in. stres, zmiany hormonalne oraz niedobór witamin, głównie z grupy B.

Ponadto, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej oraz inne choroby gardła zwykle leczy się objawowo, przy pomocy środków o działaniu miejscowym. Najczęściej zaleca się stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym oraz takich, które łagodzą stan zapalny. Pomocne okazuje się stosowanie pastylek do ssania o działaniu przyspieszającym regenerację błony śluzowej. Warto sięgnąć także po środki o działaniu znieczulającym, które uśmierzą ból. Są to m.in. tabletki i spraye na gardło lub płyny do płukania ust z chlorowodorkiem benzydaminy, który działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie oraz antyseptycznie.

Zobacz także: Rany po aparacie ortodontycznym – jak sobie z nim radzić?

Domowe sposoby na infekcje jamy ustnej

Leczenie stanu zapalnego błony śluzowej jamy ustnej warto urozmaicić, stosując domowe sposoby. Warto jednak pamiętać, że jeśli stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej lub choroby gardła wynikają z zakażeń grzybiczych, niektóre powszechnie stosowane środki, jak np. duże ilości miodu, są niewskazane. Domowe sposoby na infekcje jamy ustnej w tym przypadku ograniczają się więc do pewnych zachowań, jak np.:

• unikanie pikantnych potraw,
• przyjmowanie płynów i posiłków o temperaturze pokojowej,
• spożywanie owoców i warzyw bogatych w witaminy z grupy B, cynk oraz witaminę C – częste infekcje jamy ustnej, także u dzieci, mogą wynikać z osłabionej odporności i niedoborów witaminowych,
• stosowanie miękkiej szczoteczki do higieny jamy ustnej,
• wykonywanie płukanek o działaniu ściągającym i odkażającym, np. z szałwii i rumianku.