Porównanie substancji leczniczych (fenylefryny oraz feniraminy) stosowanych w grypie i przeziębieniu

Grupą leków na przeziębienie i grypę, po które Polacy sięgają coraz częściej są preparaty wieloskładnikowe. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że są skuteczne i są to leki OTC, czyli dostępne bez recepty. Poza tym ich ważną zaletą jest skład. Tego typu produkty zawierają więcej niż jedną substancję aktywną, dzięki czemu umożliwiają złagodzenie kilku różnych dolegliwości. Wypijając jeden gorący napój, można osiągnąć ten sam rezultat, co przyjmując garść tabletek, których zakup okazałby się z pewnością droższy. Chociaż jest to rozwiązanie bardzo praktyczne, warto jednak wiedzieć, co dokładnie się kupuje.

Leki złożone, które można dostać w aptekach są na pierwszy rzut oka podobne, ale jak się okazuje, nie do końca. Wspólne jest z pewnością działanie – większość preparatów wieloskładnikowych „łagodzi objawy przeziębienia i grypy”. Większość z nich ma w swoim składzie paracetamol, który działa przeciwgorączkowo i przeciwbólowo, przez co pomaga pokonać towarzyszące infekcjom wirusowym bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, bóle gardła oraz gorączkę. Na tym podobieństwo często się kończy, gdyż w jednych saszetkach kolejnym składnikiem aktywnym będzie fenylefryna, a w innych jej miejsce zajmie feniramina, czyli substancje o zupełnie różnym działaniu.

Fenylefryna (chlorowodorek fenylefryny)

Fenylefryna udrażnia nos i zatoki, ułatwia oddychanie, a przy tym nieznacznie podnosi ciśnienie krwi, dzięki czemu chory od razu czuje się lepiej. Fenylefryna zmniejsza przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa, sprawiając, że ilość śluzu zostaje ograniczona, a drogi oddechowe udrożnione.

MECHANIZM DZIAŁANIA

Fenylefryna jest sympatykomimetykiem. Oznacza to, że łagodzi objawy przeziębienia, za sprawą aktywacji układu współczulnego (sympatycznego). Po zażyciu odpowiedniej dawki dochodzi do stymulacji współczulnego układu nerwowego, który wysyła impuls do obecnych w różnych tkankach tzw. receptorów adrenergicznych, rozpoczynających określone przemiany fizjologiczne.

Fenylefryna, jako substancja lecznicza, w głównej mierze oddziałuje na receptory adrenergiczne typu alfa-1. Są one zlokalizowane między innymi w mięśniach gładkich naczyń krwionośnych, sercu, trzustce, wątrobie czy jelitach. Ich pobudzenie wywołuje przede wszystkim skurcz naczyń krwionośnych i wzrost ciśnienia tętniczego, co finalnie skutkuje złagodzeniem dolegliwości chorobowych – udrożnieniem nosa, zmniejszeniem wydzieliny, delikatnym wzrostem ciśnienia krwi.

SKUTKI UBOCZNE

Fenylefryna w dawkach leczniczych (w Tantum Flu wynosi ona 10 mg) wprawdzie oddziałuje na układ współczulny, jednak prawie w ogóle nie wpływa na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Oznacza to, że nie zaburza zdolności psychomotorycznych, nie osłabia koncentracji ani nie wywołuje senności. Dlatego też może być bez obaw stosowana przez kierowców i operatorów maszyn.

PRZECIWWSKAZANIA

Leki wieloskładnikowe z fenylefryną są uznawane za wysoce bezpieczne, aczkolwiek jak każdy lek posiadają pewne przeciwwskazania. Przede wszystkim nie powinny być stosowane przez osoby z ciężką chorobą niedokrwienną serca oraz borykające się z zaburzeniami układu krążenia. Ponadto nie zaleca się ich chorym z nadczynnością tarczycy i przyjmującym inhibitory monoaminooksydazy. Fenylefryny standardowo nie przepisuje się kobietom w ciąży i karmiącym piersią, jak również dzieciom poniżej 12. roku życia. Odradza się także stosowanie równocześnie dwóch różnych leków sympatykomimetycznych.

Feniramina (maleninian feniraminy)

Feniramina, tak samo jak podobna do niej i stosowana w lekach wieloskładnikowych chlorfeniramina, hamuje odruch kichania, zmniejsza wydzielinę w śluzówce nosa, łagodzi łzawienie oczu, a także ułatwia zasypianie. Feniramina pomaga osuszyć błonę śluzową nosa, a przy tym blokuje receptory histaminowe indukujące objawy alergii.

MECHANIZM DZIAŁANIA

Feniramina jest lekiem przeciwhistaminowym, a więc zalecanym przy alergii, pyłkowicy oraz katarze siennym. Jako lek I generacji oprócz działania przeciwalergicznego, wykazuje również działanie cholinolityczne – blokuje receptory muskarynowe, których większość znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN – najważniejszej części układu nerwowego u człowieka). A ponieważ leki pierwszej generacji w dużym stopniu przenikają do OUN, wywołują uspokojenie i senność. Ponadto pogarszają skupienie uwagi i ogólnej sprawności psychofizycznej. To właśnie z tego powodu preparaty z feniraminą powinny być stosowane z dużą rozwagą i ostrożnoscią.

Poza tym, że feniramina przenika do komórek ośrodkowego układu nerwowego, wpływa na organizm w podobny sposób co fenylefryna. W związku z tym, że jest substancją czynną oddziałującą na organizm nieselektywnie, pobudza jednocześnie różnego rodzaju receptory – cholinolityczne, serotoninergiczne, dopaminergiczne, a także adrenergiczne. W rezultacie przeciwdziała objawom alergii i przeziębienia – osusza śluzówkę, udrożnia nos, hamuje odruch kichania, redukuje łzawienie oczu.

SKUTKI UBOCZNE

Feniramina wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, wywołując umiarkowane działanie uspokajające, nasenne i obniżające sprawność psychoruchową. W związku z tym, że powoduje senność, pogarsza koncentrację, osłabia refleks i może zaburzać ostrość widzenia, nie powinna być stosowana przez osoby prowadzące pojazdy mechaniczne oraz gdy praca wymaga skupienia.

PRZECIWWSKAZANIA

Leki wieloskładnikowe z feniraminą, choć dostępne bez recepty, powinny być stosowane ze szczególną ostrożnością i rozwagą. Bezwzględnie nie zaleca się ich pacjentom z ciężką niewydolnością nerek lub wątroby, jaskrą, przerostem gruczołu krokowego i fenyloketonurią. Tak, jak w przypadku fenylefryny, standardowym przeciwwskazaniem jest ciąża i okres karmienia piersią. Ponadto ze względu na możliwość wystąpienia stanu splątania i pobudzenia, preparatów z feniraminą nie przepisuje się osobom starszym oraz dzieciom poniżej 12. roku życia.

Fenylefryna czy feniramina?

Najlepszy wybór leku, to jego świadomy wybór. Dlatego tak ważne jest, aby przed zażyciem jakiegokolwiek produktu leczniczego przeczytać dołączoną do niego ulotkę. Tylko znając dokładne informacje dotyczące danych substancji leczniczych, można z nich skutecznie, a co ważniejsze, bezpiecznie, skorzystać. W szerokim asortymencie wyrobów farmaceutycznych nietrudno się pogubić. Wiele leków z pozoru podobnych, może w rzeczywistości zupełnie się różnić. Tak jest też z preparatami wieloskładnikowymi. Łączy je to, że mają więcej niż jedną substancję czynną, więc mogą łagodzić różne objawy przeziębienia i grypy. Są przeznaczone do stosowania krótkotrwałego i najczęściej występują pod postacią proszku do rozpuszczenia w wodzie. Pozwalają skutecznie obniżyć gorączkę, ukoić ból różnego pochodzenia, zmniejszyć katar i udrożnić drogi oddechowe. Niestety składają się z różnych substancji, które działają w całkiem odmienny sposób. Ponieważ fenylefryna nie wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, może być uznawana za łagodniejszą i bezpieczniejszą. Nie wywołuje senności, otępienia, zaburzeń psychomotoryki, więc nie ma przeciwwskazań, aby po jej zażyciu prowadzić auto lub inne pojazdy mechaniczne. Inaczej jest z feniraminą. Jej dużą zaletą jest wprawdzie to, że ułatwia zasypianie, bo właśnie w nocy wszelkie dolegliwości mają tendencję do nasilania się, jednak to co pomaga wieczorem, przeszkadza w ciągu dnia. Sedacja, usypianie, spadek koncentracji, spowolnienie refleksu, to wszystko sprawia że przyjęcie leku przeciwhistaminowego I generacji może stwarzać zagrożenie, więc muszą z niego zrezygnować kierowcy i operatorzy maszyn. Warto na koniec podkreślić, że niezależnie od tego, czy stosuje się leki złożone, zawierające fenylefrynę czy też feniraminę, nie powinno zażywać się ich przez dłużej niż kilka dni. A ponadto w żadnym wypadku nie wolno łączyć ich z innymi lekami na grypę i przeziębienie, za wyjątkiem suplementów wspierających odporność.

Fenylefryna i feniramina – podobieństwa i różnice

FENYLEFRYNA	FENIRAMINA
Lek sympatykomimetyczny. Łagodzi objawy przeziębienia i grypy – udrażnia nos, zmniejsza ilość wydzieliny, odblokowuje drogi oddechowe. Oddziałuje na układ współczulny, nie wpływa na OUN. Nie zaburza koncentracji ani sprawności psychoruchowej. Delikatnie podnosi ciśnienie. Lek do stosowania krótkotrwałego. Leczenie objawowe.	Lek przeciwhistaminowy I generacji. Łagodzi objawy przeziębienia i grypy oraz alergii – hamuje odruch kichania, udrażnia nos, przeciwdziała łzawieniu oczu. Wpływa na ośrodkowy układ nerwowy (OUN) Zaburza koncentrację, osłabia sprawność psychoruchową. Działa nasennie i uspokajająco. Lek do stosowania krótkotrwałego. Leczenie objawowe.