Czerwone kropki na podniebieniu – dlaczego powstają?

Czerwone kropki na podniebieniu – angina

Czerwone kropki na podniebieniu miękkim (tj. czerwone plamki krwotoczne) mogą być jednym z rzadkich, ale charakterystycznych objawów paciorkowcowego zapalenia gardła (z ang. streptococcal pharyngitis, strep throat), które ma podłoże bakteryjne. Chorobę mogą wywołać paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A lub bakterie Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Jak rozpoznać anginę paciorkowcową? Początki anginy mają gwałtowny przebieg, jednymi z typowych objawów, poza czerwonymi kropkami na podniebieniu, są:

• ból gardła,
• ból mięśni, 
• ból głowy,
• spuchnięte węzły limfatyczne,
• ropny nalot na migdałkach podniebiennych,
• ogólne osłabienie organizmu,
• gorączka przekraczająca 38°C.

Prawdopodobieństwo wystąpienia u pacjenta anginy paciorkowcowej jest szczególnie wysokie, jeśli należy do grupy wiekowej 3-14 lat (to choroba powszechnie występująca u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, która jest przenoszona drogą kropelkową). W leczeniu anginy stosuje się antybiotykoterapię. Stan zapalny złagodzi też używanie roztworu do płukania jamy ustnej i gardła. 

Przeczytaj również: Rany po aparacie ortodontycznym – jak sobie z nim radzić?

Czerwone kropki na podniebieniu – wirus bostoński

Inną przyczyną wystąpienia czerwonych kropek na podniebieniu (a dokładniej wysypki pęcherzykowej i to nie tylko w jamie ustnej, lecz także na dłoniach, podeszwach stóp czy okolicach intymnych) może być tzw. choroba bostońska – zwana zamiennie wirusem bostońskim. To bardzo zakaźna choroba, której czynnikiem sprawczym są enterowirusy, m.in. Coxsackie. Schorzenie to może być szczególnie groźne dla kobiet ciężarnych, będących w pierwszym trymestrze ciąży, gdyż zwiększa ryzyko poronienia. W przypadku tego schorzenia o podłożu wirusowym nie stosuje się antybiotyków, a jedynie leczenie objawowe, podając pacjentowi leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. 

Czerwone kropki na podniebieniu – mononukleoza

W przebiegu mononukleozy (określanej w mowie potocznej chorobą pocałunków) również mogą wystąpić czerwone kropki w gardle i podniebieniu (u niektórych chorych mają fioletowe zabarwienie). To zakaźna przypadłość, która występuje głównie u nastolatków i dorosłych, za sprawą wirusa Epsteina-Barr (EBV). Patogen sprawia, że chory odczuwa:

• ból gardła w nocy oraz w ciągu dnia,
• wysoką i długotrwale utrzymującą się gorączkę (10-14 dni),
• silne zmęczenie,
• brak apetytu,
• ma zatkany nos,
• owrzodzenia narządów płciowych.

Jednym z częstych objawów, poza punkcikowatymi, czerwonymi kropkami na podniebieniu, jest także obrzęk powiek oraz powiększone węzły chłonne, śledziona i wątroba. U pacjentów ze zdiagnozowaną mononukleozą wdraża się jedynie leczenie objawowe – to choroba o charakterze samoograniczającym się. Pacjent dostaje leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, do całkowitego wyzdrowienia dochodzi w ciągu 2-3 miesięcy. Warto wspomnieć, że osoba, która przeszła mononukleozę, zyskuje dożywotnią odporność na tę chorobę. 

Zobacz także: Benzydamina – nie tylko na ból gardła

Czerwone kropki na podniebieniu – płonica

Szkarlatyna (inaczej płonica) jest wywoływana przez paciorkowce β-hemolizujące grupy A. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. To choroba wieku dziecięcego (choć występuje czasem także u dorosłych), która ma dosyć gwałtowny i szybki przebieg. Objawia się wysypką w postaci czerwonych kropek na podniebieniu, języczku, zgięciach łokciowych i podkolanowych, brzuchu, piersiach, pośladkach – tak naprawdę może zająć całe ciało (z wykluczeniem trójkąta nosowo-bródkowego tzw. trójkąt Fiłatowa). Wysypka płonicza (czerwone kropki na podniebieniu dziecka oraz innych partiach ciała) zwykle mija w ciągu 7 dni, podobnie jak inne symptomy tej zakaźnej choroby, takie jak:

• żywoczerwony, tzw. malinowy język,
• powiększone węzły chłonne,
• wysoka gorączka (nawet do 40°C),
• bóle głowy,
• łuszczenie się skóry (w późniejszym stadium).

Jak wygląda leczenie płonicy? Podstawą jest antybiotykoterapia. Do leków pierwszego rzutu zalicza się przede wszystkim penicylina V (fenoksymetylopenicylina), która jest podawana choremu przez 10 dni. W razie uczulenia na penicylinę stosuje się zamiennie erytromycynę (lek drugiego rzutu). Należy dodać, że nieleczona szkarlatyna u dorosłych może spowodować rozwój niebezpiecznej dla zdrowia i życia pacjenta sepsy (u dzieci płonica zwykle ma łagodniejszy przebieg i nie jest tak groźna).

Czerwone kropki na podniebieniu – erytroplazja

Wystąpienie jakiej innej choroby mogą sygnalizować czerwone kropki na podniebieniu? Otóż tego typu zmiany mogą świadczyć o obecności rogowacenia różowego (erytroplazji), które jest rzadką chorobą, najczęściej diagnozowaną u starszych pacjentów płci męskiej. To stan przedrakowy jamy ustnej, o wysokim ryzyku zezłośliwienia. Poza czerwonymi kropkami na podniebieniu i języku (początkowo są gładkie, z czasem przyjmują ziarnistą fakturę), chory niekiedy ma uczucie pieczenia lub mrowienia w ustach.

Niestety dokładna etiologia tego schorzenia nie jest jeszcze znana. Do rozwoju erytroplazji przyczynia się nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów. Jeśli chodzi o możliwe metody leczenia – konieczne jest usunięcie zmian za pomocą zabiegu chirurgicznego, laserowego lub wymrażania ciekłym azotem.

Czerwone kropki na podniebieniu – choroba Behçeta

Czerwone kropki na podniebieniu mogą być obecne u pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą Behçeta (Adamantiadesa-Behçeta), która cechuje się bolesnymi aftami i owrzodzeniami jamy ustnej o charakterze nawracającym. To stan zapalny naczyń krwionośnych o nieznanej etiologii. Zmiany chorobowe obejmują:

• narząd wzroku,
• narządy płciowe,
• układ nerwowy,
• płuca,
• przewód pokarmowy,
• stawy,
• serce.

Jeśli chodzi o leczenie tej rzadkiej przypadłości, u chorych stosuje się przede wszystkim glikokortykosteroidy i kolchicynę (w niektórych przypadkach także leki biologiczne). Warto podkreślić, że to choroba przewlekła, której nie da się całkowicie wyleczyć (ze względu na brak rozpoznania przyczyny, nie można też jej skutecznie zapobiegać). Jakie inne schorzenie może objawiać się czerwonymi kropkami na podniebieniu?

Czerwone kropki na podniebieniu – kandydoza jamy ustnej

Kandydoza jamy ustnej (inaczej drożdżyca) jest chorobą grzybiczą, wywoływaną przez drożdżaki Candida albicans (rzadziej Candida tropicalis, Candida krusei, Candida glabrata), w której przebiegu pojawiają się czerwone kropki na podniebieniu, nieprzyjemny zapach z ust, biały nalot na języku i podniebieniu, nadżerki w kącikach ust, środkowe romboidalne zapalenie języka. Może mieć postać ostrą lub przewlekłą. W celu rozpoznania choroby (pogłębionej diagnostyki) pobiera się materiał z istniejących zmian, a następnie wykonuje badanie mykologiczne. Do rozwoju tej przypadłości przyczynia się:

• niewłaściwa, wysokowęglowodanowa dieta,
• zaburzenia hormonalne (zwłaszcza dotyczące tarczycy i nadnerczy),
• uszkodzenia mechaniczne błony śluzowej,
• przyjmowanie niektórych leków,
• ograniczona produkcja śliny,
• niedobór witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza,
• nieprawidłowa praca układu odpornościowego.

Drożdżyca to dolegliwość występująca szczególnie często u niemowląt, starszych pacjentów, którzy noszą protezy zębowe oraz osób w podeszłym wieku z nieunormowaną cukrzycą. Infekcji grzybiczej sprzyja też marskość wątroby, zakażenie wirusem HIV oraz antybiotykoterapia. Jak w takim razie skutecznie leczyć kandydozę jamy ustnej – pozbyć się czerwonych kropek na podniebieniu oraz innych, uciążliwych objawów? Najefektywniejszą terapią jest stosowanie leków przeciwgrzybiczych (środków z mikonazolem, klotrimazolem, ketokonazolem) przez 1-2 tygodnie. Dodatkowo wskazana jest suplementacja witamin z grupy B, konsekwentne ograniczenie cukrów w diecie oraz spożywanie kefirów, jogurtów, maślanek (fermentowanych produktów mlecznych). Jeśli chodzi o działania profilaktyczne, zalecane jest szczególne dbanie o higienę jamy ustnej, może to zapobiec szybkiemu nawrotowi choroby.

Podsumowując, jak widać istnieje wiele przyczyn pojawienia się w jamie ustnej charakterystycznych, czerwonych kropek na podniebieniu. Samodzielne postawienie właściwej diagnozy przez pacjenta jest bardzo trudnym wyzwaniem i rzadko kończy się sukcesem. Aby zastosować optymalną terapię i szybko wyeliminować czynnik sprawczy tego symptomu – należy udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który dokona rozpoznania choroby i wdroży odpowiednie leczenie, umożliwiając pacjentowi szybki powrót do zdrowia.

Przeczytaj także: Ropień zagardłowy – przyczyny, objawy, leczenie